1استادیار علمی دانشکده‌ی روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه، تهران، ایران
2کارشناسی ارشد دیپلماسی و سازمان‌های بین‌المللی، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه، تهران، ایران
تاریخ دریافت: 11 دی 1348،
تاریخ پذیرش: 11 دی 1348
چکیده
مبارزه با تروریسم در کنار موضوعاتی نظیر سلاح‌های کشتار‌‌جمعی، حفظ ثبات در اروپای شرقی و جلوگیری از قدرت‌یابی مجدد روس‌ها، به‌عنوان پایه‌ای برای پایایی و گسترش ناتو در دوران پس از جنگ سرد تبدیل شد. با این وجود، برنامه‌های ناتو جهت مقابله با این معضل بین‌المللی تا زمان وقوع حوادث تروریستی یازدهم سپتامبر 2001 چندان مناسب به نظر نمی‌رسید. حادثه مزبور نه تنها باعث توسل این نهاد برای اولین بار به ماده 5 اساسنامه شد، بلکه برنامه‌ها و راهبردهای ناتو در مقابله با تروریسم را نیز انسجام بخشید. تبیین و تحلیل این برنامه‌ها و راهبردها، هدف نوشتار حاضر قرار خواهد گرفت. بنابراین سؤالاتی که در اینجا قابل طرح و ارزیابی می‌باشند این است که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی( ناتو) چه نوع الگوی رفتاری و کنش امنیتی را در قبال ترورریسم اتخاذ کرده است؟ چرا رهبران ناتو از این الگوی رفتاری در سال‌های پس از حادثه یازدهم سپتامبر 2001 میلادی بهره گرفته‌اند؟ فرضیه‌های پژوهش بدین صورت می‌باشند: سازمان پیمان آتلانتیک شمالی علاوه بر اتکاء به ظرفیت‌های سازمانی، نیروها و اعضاء اصلی خود، با ایجاد و فعال کردن ابتکارات مختلف در درون ساختار ناتو که در این نوشتار "اتحادنرم" نامیده خواهد شد، مبارزه علیه تروریسم را سرلوحه اقدامات خود قرار داده است. مبارزه علیه تروریسم به دلیل پیچیدگی این معضل و نیز عدم نشأت گیری از یک منبع واحد، برخلاف تهدید کمونیسم، رهبران ناتو را وادار به اتخاذ الگوی مزبور کرده است. روش به کار رفته در این تحقیق ابطال‌گرایی نسبی یا موضعی می باشد.
اسلامی، مسعود (1382)، «سازمان‌های بین‌المللی در عصر زمامداری جهانی»، ماهنامه همشهری دیپلماتیک، شماره 8، اسفند ماه، اخذ شده در تاریخ 18/03/1397.
اصغری، یاسر(1395)، «شخصیت حقوقی سازمان‌های بین‌المللی»، انجمن حقوق بین‌الملل ایران، اخذ شده در تاریخ 18/03/1397.
امینیان، بهادر (1386)، آمریکا و ناتو؛ پایایی و گسترش ناتو و هژمونی آمریکا، تهران: دانشگاه امام حسین(ع).
جوناس، باربارا (2007)، «کشورهای آسیای مرکزی در سیاست ناتو: چشم انداز همکاری‌های آینده»، مترجم: سعید طلایی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال شانزدهم، دوره چهارم، شماره 59، پاییز، صص. 114-115.
چالمرز، آلن (1390)، چیستی علم؛ درآمدی بر مکاتب علم شناسی فلسفی، مترجم: سعید زیباکلام، تهران: سمت.
دارمی، سلیمه (1386)، ناتو در قرن بیست و یکم، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
عالی پور، حسن (1389)، «نسبت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره چهارم، زمستان، ص.122.
کرم رضایی، سعیده و درویشعلی بیات (1393)، «راهبرد ناتو در آسیای مرکزی و قفقاز و تأثیر آن بر امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و سوم، شماره 89، زمستان، ص. 120.
کولایی، الهه (1389)، سیاست و حکومت در اوراسیای مرکزی، تهران: سمت.
کولایی، الهه و دیگران (1386)، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی؛ دگرگونی در مأموریت‌ها و کارکردها، تهران: انتشارت دانشگاه تهران.
ظریف، محمدجواد و محمدکاظم سجادپور(1395)، دیپلماسی چند جانبه؛ پویایی مفهومی و کارکردی سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، تهران: مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه.
قوام، عبدالعلی و همت ایمانی(1391)، «نظریه رئالیستی اتحاد در روابط بین‌الملل»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 30، تابستان، صص.37-49
متقی، ابراهیم و مرجان کوه خیل(1391)، «گفتمان مبارزه با تروریسم در راهبرد ناتو»، مجله سیاست دفاعی، سال بیستم، شماره 81، زمستان، صص. 15-16
مدکالف، جنیفر (1388)، ناتو؛ گذشته، حال و آینده، مترجم: عسگر قهرمانپور بناب، تهران: خرسندی.
موراوچیک، اندرو(1389)، «همکاری میان دولت‌ها و انتخاب نهادها»، در لیتل و اسمیت: دیدگاه‌هایی درباره سیاست جهان، مترجم: علیرضا طیب، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
مورگنتا، هانس(1393)، سیاست میان ملت‌ها، مترجم: حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.
هالستی، کی. جی(1373)، مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل، مترجمین: بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.
هنسن، برت و دیگران (1390)، راهبردهای امنیتی و نظم جهانی امریکایی؛ قدرت از دست رفته، مترجمین: نیاکویی و جانسیز، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.
Brown, Katherine(2017), “Transnational Terrorism, in: Stephen Mac Glinchey”, International Relations, E- International Relations Publishing,P.152
Burton, joe(2012), “NATO after the cold war: Explaining the Durability of the Atlantic Alliance in a new Global Context”, University OF OTAGO Librar, p.30.
Cabayan, et al(2013), “over a decade later… what new? What next? A multi layer assessment of terrorism in its current and future manifestation, Strategic Multi- Layer Assessment(SMA), p.2
https://www.britannica.com/topic/terrorism, accessed in 2018.
NATO and Turkmenstan Relations(2018), NATO’s Website, accessed in 2018, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_50317.htm
Roser, Max and Et al(2017), “Terrorism”, Our Word In Data, accessed in 2018.
United States Army Combined Arms Center(2008), “Terrorism,” last modified September 17, 2008, accessed March 7, 2014, http://usacac.army. mil/ cac2/ call/ thesaurus/ toc. asp?id= 29533
Walt, Stephen (1999), The Origin of Alliances,NY: Cornnel University Press.
Waltz, Keneth (1979), Theory of International Politics, New York: Rondom House.
