پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 484 |
| تعداد مقالات | 4,712 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,347,641 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,492,714 |
سازمان فضایی (چرایی؛ شکل‌گیری وکارکرد) ابنیه و سازه‌های میان‌راهی واقع‌در راه‌های باستانی استان تهران در قرون متأخر اسلامی (با تکیه‌بر مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی) | ||
| مطالعات باستان شناسی دوران اسلامی Journal of Islamic Archaeology studies | ||
| دوره 3، شماره 5، شهریور 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/jiar.2025.29225.1048 | ||
| نویسنده | ||
| وحید زلفی هریس* | ||
| دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 23 اردیبهشت 1404، تاریخ پذیرش: 27 اردیبهشت 1404 | ||
| چکیده | ||
| راه‌ها از زمانی‌که انسان‌ها و جوامع بشری به اهمیت آن‌ها پی‌بردند، در پس خود وابستگی‌هایی را نیز برای همین جوامع ساکن که در هم‌جواری آن‌ها سکونت داشتند به‌همراه داشته که این مقوله تا اواخر قرون متأخر اسلامی نیز ادامه‌دار بوده است. به‌طوری‌که آن‌ها همواره دو عامل کوتاهی مسافت و شرایط اقلیمی را در احداث و ایجاد شبکۀ راه‌های ارتباطی و هم‌چنین ابنیه و سازه‌های میان‌راهی درنظر می‌گرفتند. ابنیه و سازه‌های احداثی که عموماً از نظر وضعیت اقلیمی، نوع کارکرد و تنوع در شکل، ترکیب و مصالحی که در آن‌ها به‌کار می‌رفت با یک‌دیگر تفاوت داشتند. این پژوهش با هدف چرایی؛ شکل‌گیری و کارکرد ابنیه و سازه‌های میان‌راهی واقع‌در شبکۀ راه‌های ارتباطی استان تهران انجام‌شده که در این میان دو پرسش نیز مطرح است: 1) دلیل اصلی ایجاد و احداث ابنیه و سازه‌های میان‌راهی در راه‌های باستانی استان تهران از سوی حکام قرون متأخر اسلامی چه بوده است؟ 2) ابنیه و سازه‌های میان‌راهی احداثی در راه‌های باستانی استان تهران مرتبط با قرون متأخر اسلامی جزء کدام ساختار و چارچوب محسوب می‌شوند؟ بر این‌اساس این فرضیات را نیز می‌توان پیشنهاد داد: 1) بُعد «تجارت و توسعه بازرگانی» به‌عنوان اولین هدف نزد حکام قرون متأخر اسلامی محسوب می‌شد، که در پایان منجر به احداث و ساخت ابنیه و سازه‌های میان‌راهی گردد. 2) کاروانسراها، قلعه‌ها، چاپارخانه‌ها، پل‌ها، آب‌انبارها و یخچال‌ها به‌عنوان ابنیه و سازه‌های میان‌راهی، درکل جزء الگوهای منظرین راه [منظر اقامتی-رفاهی، هدایتی و حرکتی -امنیتی] هستند. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات نیز به‌صورت مطالعۀ اسناد و متون تاریخی و بررسی‌های میدانی باستان‌شناسی انجام‌پذیرفته است. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که جدا از بُعد «تجارت و توسعۀ بازرگانی» روابط سیاسی، فرهنگی و مذهبی و عواملی چون فاصله‌های زیاد بین کانون‌های تجاری، دخالت‌داشتن عوارض محیطی و بیابان‌ها، هجوم و غارت راهزنان، تهدیدات دائمی کوچ‌نشینان، گسترش امور حمل‌و‌نقل و ارتباطات بین شهری در چرایی و شکل‌گیری ابنیه و سازه‌های میان‌راهی واقع‌در شبکۀ راه‌های ارتباطی استان تهران مرتبط با قرون متأخر اسلامی تأثیرگذار بودند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سازمان فضایی؛ ابنیه؛ تأسیسات وابسته به راه؛ قرون متأخر اسلامی؛ شواهد تاریخی و باستان‌شناسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Space organization [why; formation and function] buildings and structures on the way Located in the ancient roads of Tehran province in the late Islamic centuries «Relying on historical and archeological studies» | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Vahid Zolfiheris | ||
| Ph.D. Student in Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Art and Architecture, University of Mazandaran, Babolsar, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Since humans and human societies realized their importance, roads have brought dependencies for the communities that lived in their vicinity, which continued until the late Islamic centuries. These communities always considered two factors: short distances and climatic conditions in the construction and establishment of communication road networks, as well as intermediate buildings and structures. This research was conducted with the aim of understanding the formation and function of intermediate buildings and structures located in the communication road network of Tehran province, which also raises two questions: 1) What was the main reason for the creation and construction of intermediate buildings and structures on the ancient roads of Tehran province by the rulers of the late Islamic centuries? 2) What structure and framework are the intermediate buildings and structures built on the ancient roads of Tehran province related to the late Islamic centuries considered part of? The present research was conducted using a descriptive-analytical method and data collection was also carried out in the form of a study of historical documents and texts and archaeological field surveys. The results of this study indicate that, apart from the dimension of "trade and commercial development", political, cultural, and religious relations and factors such as the great distance between commercial centers, the involvement of environmental factors, etc., were influential in the origin and formation of midway buildings and structures located in the communication road network of Tehran province related to the late Islamic centuries. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Spatial organization, buildings, road-related facilities, late Islamic centuries, historical and archaeological evidence | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 21 |
||