پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 500 |
| تعداد مقالات | 4,878 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,509,539 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,602,617 |
فرانظریه‌پردازی کالاییسازی آموزش عالی در دانشگاه‌ها | ||
| جامعهشناسی نهادهای اجتماعی | ||
| دوره 12، شماره 25، شهریور 1404، صفحه 213-249 اصل مقاله (1.84 M) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/ssi.2025.28455.2252 | ||
| نویسندگان | ||
| ملیحه تابعی* 1؛ حسین میرزائی2؛ مسعود سلیمانپور3 | ||
| 1دانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران | ||
| 2استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکتری جامعهشناسی مسائل اجتماعی ایران، گروه جامعهشناسی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 30 دی 1403، تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1403، تاریخ پذیرش: 17 فروردین 1404 | ||
| چکیده | ||
| اهداف: نهاد آموزش، نقشی حیاتی در شکل‌دهی به اذهان و مهارت‌های نیروی انسانی ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، رویکرد سرمایه‌دارانه به آموزش و تجاریسازی دانشگاه‌ها تغییرات عمده‌ای در ساختار و عملکرد نظام‌های آموزشی ایجاد کرده است. این تغییرات که در قالب کالاییسازی دانش نمود یافته‌اند، دانش را از یک دستاورد انسانی به یک کالای مصرفی تبدیل کرده‌اند. مقالۀ حاضر که با هدف ارائۀ تحلیلی فراگیر از نظریه‌های مرتبط با کالاییسازی آموزش تدوین شده، به بررسی پدیدۀ کالاییسازی دانش در بستر نظام‌های اقتصادی و فرهنگی می‌پردازد و تعامل پیچیده میان اقتصاد لیبرالی و نظام آموزشی را تحلیل می‌کند. روش مطالعه: این مقاله از رویکردی بازاندیشانه و فرانظری بهره می‌گیرد. این رویکرد نه‌تنها امکان ارزیابی انتقادی و تطبیقی نظریه‌های موجود را فراهم می‌کند، بلکه چشم‌اندازی نوین برای فهم بهتر پیامدهای کالاییسازی بر نهاد آموزش و تأثیرات آن بر تحولات ساختاری و فرهنگی ارائه می‌دهد. برای این منظور محقق با مطالعه و بررسی 4 نظریه و تحلیل یافته‌های 26 مقاله، به کاوش در جریان کالاییسازی دانش پرداخته است. یافته‌ها: کالاییسازی دانش، با اشاعۀ عرضه و تقاضا، تعامل صنعت و آموزش و تعریف دانش در چارچوب منطق بازار، تقویت شده است. پیامدهای آن شامل عدم تعادل در عرضه و تقاضای آموزشی، تضادهای اجتماعی ناشی از مدرک‌گرایی و تغییر ارزش‌های فرهنگی است. این شکل از دانش‌زدایی و بازکالایی دانش می‌تواند به تغییرات فرهنگی، قانونی و تکنولوژیکی منجر شود و ساختارهای اجتماعی را بازتعریف کند. نتیجه‌گیری: کالاییسازی دانش، فرآیندی پیچیده و پویا است که پیامدهای مثبت و منفی داشته باشد و تعاملات اجتماعی، نظام آموزشی و بازار کار را تحت تأثیر قرار دهد. مضامین فراگیر و سازمان‌دهندۀ مؤلفه‌های آن، در این مطالعه می‌تواند به‌عنوان الگویی مناسب برای سیاستگذاری و تدوین برنامه، چگونگی مواجهه با پیامدهای کالاییسازی و کاربست آن در مراکز دانشگاهی مورد استفاده قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| افول کالاییسازی؛ تکینه‌سازی؛ دانش؛ فرانظریه‌پردازی؛ کالاییسازی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Meta-Theorization of the Commodification of Higher Education in Universities | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Maliheh Tabei1؛ Hosein Mirzaei2؛ Masoud Soleymanpour3 | ||
| 1PhD Student in Economic Sociology and Development, Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran | ||
| 3PhD student in sociology of Iranian social issues, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Objectives: Educational institutions play a crucial role in shaping the minds and skills of the human workforce. In recent years, the capitalistic model of education and commercialization of universities has substantially altered the educational systems. These changes, manifested in the form of the commodification of knowledge, have transformed knowledge from a human achievement into a consumable commodity. This study, to provide a comprehensive analysis of theories related to the commodification of education, examines the phenomenon of knowledge commodification within the context of economic and cultural systems, and analyzes the complex interaction between liberal economics and the educational system. Methods: This research adopts a reflective and meta-theoretical approach. This approach not only facilitates a critical and comparative evaluation of existing theories but also provides a new perspective for understanding the consequences of commodification on educational institutions and their impact on structural and cultural transformations. For this purpose, the researchers have explored the process of the commodification of knowledge by studying four theories and analyzing the findings of 26 articles. Results: The commodification of knowledge has been reinforced by the expansion of supply and demand, the interaction between industry and education, and the framing of knowledge within market logic. Its consequences include imbalances in educational supply and demand, social conflicts due to credentialism, and shifts in cultural values. This process of knowledge devaluation and re-commodification can lead to cultural, legal, and technological changes, redefining social structures. Conclusion: The commodification of knowledge is a complex and dynamic process with both positive and negative effects, influencing social interactions, the education system, and the labor market. The key themes and organizing components of knowledge commodification explored in this study can serve as a framework for policymaking, program development, and managing its impact in university centers. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Commodification, Decline of commodification, Education, Post-theory, Singularization | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، قربانعلی و بهنویی گدنه، عباس (1391). بررسی جامعهشناختی چالش‌های اجتماع علمی دانشگاه. پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، 18(1)، 24-1.
اسلیتر، دن و تونکیس، فرن (1390). جامعه بازار: بازار و نظریۀ اجتماعی مدرن. ترجمۀ حسین قاضیان. تهران: نشرنی.
باقری نوع پرست، خسرو (1391). تأملی بر روابط فرهنگ بازار و دانشگاه. مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6(2)، 22-7.
باقری، خسرو و آل حسینی، فرشته (1385). دانش در تنگنای کاربردپذیری: نگاهی انتقادی از منظر تعلیم و تربیت، روانشناسی و علوم تربیتی، (36)4، 81-61.
برزینگا، ولفگانگ (1371). نقش تعلیم و تربیت در جهان امروز. ترجمۀ مهر آفاق بایبوردی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
پولانی، کارل (1391). دگرگونی بزرگ: خاستگاه‌های سیاسی و اقتصادی روزگار ما. ترجمۀ محمد مالجو. تهران: پردیس دانش.
جمشیدی، لاله و آراسته، حمیدرضا (1392). الزامات کلان توسعۀ کیفی خصوصیسازی آموزش عالی در ایران. مجلۀ آموزش عالی در ایران، 5(1)، 37-1.
خردمندکاری، صیاد و اوحدی نیا، علیرضا (1397). مقدمه‌ای بر نظریۀ اجتماعی رندال کالینز. مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، 1(4)، 1-14.
شارع‌پور، محمود (1383). جامعهشناسی آموزش و پرورش. تهران: سمت.
شریفی، مهدی (1387). جایگاه مدیریت منابع انسانی در کالاییسازی نتایج تحقیق. صنعت و دانشگاه، 2، 12-5.
شمس، ناصر و احمدگلی، کامران (1384). تجاری شدن آموزش عالی. اطلاعات سیاسی اقتصادی، 213 و 214، 125-122.
شهنازی، روح الله و اکبری، علی (1399). بودجه‌ریزی دولتی و بازاریسازی آموزش عالی (مطالعۀ موردی: دانشگاه شیراز). مطالعات جامعهشناختی (نامۀ علوم اجتماعی سابق)، 27(2)، 110-81. 10.22059/jsr.2021.81419
شیری، حامد (1399). دانشگاه و جامعه: بررسی رابطۀ دانشگاه با نهادهای سهگانۀ دولت، صنعت و جامعۀ مدنی. جامعهشناسی نهادهای اجتماعی، 7(16)، 283-251. 10.22080/ssi.2021.3140
صفارحیدری، حجت (1389). زوال کارکردهای اخلاقی دانشگاه در عصر سیطرۀ سرمایه‌داری پیشرفته. فصلنامۀ علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، 3(9-8)، 172-149.
صیف، محمدحسن؛ صفا، سهیلا و بیرانوند، علی (1398). عوامل مؤثر بر تمایل به تجاریسازی دانش در دانشگاه شیراز. سیاست علم و فناوری، 11(1)، 76-65.
عباسی، بدری؛ قلی‌پور، آرین و پیران‌نژاد، علی (1386). پیامدهای ناخواسته کالاییسازی در آموزش عالی. پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، 13(4 (46))، 182-155.
عرفان، آرزو؛ نادی، محمدعلی و ابراهیم زاده، رضا (1397). تحلیلی بر مؤلفه‌های اخلاقی کالاییسازی دانش در آموزش عالی. اخلاق در علوم و فناوری، 13(1)، 116-108.
قاسمی، افسانه (139۸). تجربۀ زیسته و ادراک شدۀ دانشجویان از فرهنگ دانشگاهی (تحصیلات تکمیلی گروه علوم انسانی دانشگاه‌های تهران). جامعهشناسی نهادهای اجتماعی، 6(13)، 126-95.
قاسمی، روح الله و یوسفی خواه، سارا (1401). سیاستگذاری آموزش عالی و کالایی سازی دانش در دهۀ 80 شمسی. فصلنامۀ پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، 28(2)، 128-96.
قانعی راد، محمدامین؛ ملکی، امیر و محمدی، زهرا (1392). تحول فرهنگی در علم: از علم دانشگاهی تا علم پسادانشگاهی. تحقیقات فرهنگی ایران، 6(4 (24))، 59-31.
قائدی، مریم؛ مدهوشی، مهرداد؛ رازقی، نادر و صفایی قادیکلایی، عبدالحمید (1397). علل و زمینه‌های فساد دانشگاهی و پیامدهای ناشی از آن. پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، 24(1)، 135-113.
قلی‌پور، آرین؛ عباسی، بدری؛ دلاور، علی و جعفری، پریوش (1388). تحقیق کیفی پیرامون تأثیر رویکرد کالاییسازی بر ارزش‌های سنتی دانشگاه. سیاست علم و فناوری، 2(2)، 76-63.
کالینز، رندال (1378). گفتوگوی دکتر تقی آزاد ارمکی با رندال کالینز. نامۀ علوم اجتماعی، 14(14)، 214-207.
کریمی، جلیل؛ منصوری، امید و رضایی، نادیه (1398). سیطرۀ نظام بازار بر نظام آموزش عالی ایران. نشریۀ مطالعات جامعهشناختی، 26(54)، 9-38.
مارکس، کارل (1395). دست نوشته‌های اقتصادی و فلسفی 1844. ترجمۀ حسن مرتضوی. تهران: آشیان.
مظفری، فاروق امین و شمسی، لقمان (1390). بررسی روش‌ها و رویکردهای کالاییسازی تحقیقات دانشگاهی؛ مطالعۀ موردی دانشگاه تبریز. سیاست علم و فناوری، 3(4)، 28-15.
مقدس‌پور، سعید؛ دانایی فرد، حسن؛ فانی، علی‌اصغر و خائف الهی، احمدعلی (1399). پیش‌آیندها و پس‌آیندهای خط مشی بازاری در آموزش عالی ایران. سیاست علم و فناوری، 12(1)، 72-55.
مهربانی، وحید (1401). تأملی بر کالاییسازی آموزش عالی؛ نقد و بررسی اقتصادی کتاب بازاریسازی آموزش عالی: دانشجو به مثابه مصرفکننده. پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، 22(105)، 135-109. crtls.2021.37301.2304/10.30465
همتی، علیرضا؛ گودرزی، محمدعلی و حاجیانی، ابراهیم (1394). آیندهپژوهی تجاریشدن آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران؛ ضرورت یا الزام!. آیندهپژوهی مدیریت (پژوهش‌های مدیریت)، 26(102)، 14-1.
Abbasi, B., Gholipour, A., & Pirannejad, A. (2007). Unintended consequences of commodification in higher education. Research and Planning in Higher Education, 13(4(46)), 155–182. [In Persian]. Ahmed, J. U. (2016). Massification to marketization of higher education: Private university education in Bangladesh. Higher Education for the Future, 3(1), 76-92. Bagheri Nourest, K. (2012). A reflection on the relationship between market culture and university. Journal of Educational Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, 6(2), 7–22. [In Persian]. Bagheri, K., & Al-Hosseini, F. (2006). Knowledge in the constraint of applicability: A critical view from education, psychology, and educational sciences. Psychology and Educational Sciences, 36(4), 61–81. [In Persian]. Berzinga, W. (1992). The role of education in the modern world (M. Afaq Baybordi, Trans.). Tehran: University Publishing Center. [In Persian]. Collins, R. (1989). Toward a theory of intellectual change: The social causes of philosophies. Science, Technology, & Human Values, 14(2), 107-140. Collins, R. (1999). A conversation between Dr. Taghi Azadarmaki and Randall Collins. Social Sciences Letter, 14(14), 207–214. [In Persian]. Collins, R. (2000). Comparative and historical patterns of education. In Handbook of the Sociology of Education (pp. 213-239). Boston, MA: Springer US. Collins, R. (2011). Credential inflation and the future of universities. Italian Journal of Sociology of Education, 3(3/2), 228-251. Craig, R. T. (2009). Metatheory. Retrieved January 19, 2009, from http://sageereference.com/communicationtheory/Article_n244.html Croucher, G., & Lacy, W. B. (2022). The emergence of academic capitalism and university neoliberalism: Perspectives of Australian higher education leadership. High Educ, 83, 279–295. Ebrahimi, G., & Behnouyi Godaneh, A. (2012). A sociological study of challenges in the academic community of university. Research and Planning in Higher Education, 18(1), 1–24. [In Persian]. Erfan, A., Nadi, M. A., & Ebrahimzadeh, R. (2018). An analysis of ethical components of knowledge commodification in higher education. Ethics in Science and Technology, 13(1), 108–116. [In Persian]. Frerichs, S. (2019). Karl Polanyi and the law of market society. Österreichische Zeitschrift Für Soziologie (ÖZS), 44(2), 197-208. Ghaedi, M., Madhooshi, M., Razeghi, N., & Safaei Ghadikolaei, A. H. (2018). Causes and contexts of academic corruption and its consequences. Research and Planning in Higher Education, 24(1), 113–135. [In Persian]. Ghanei Rad, M. A., Maleki, A., & Mohammadi, Z. (2013). Cultural transformation in science: From academic science to post-academic science. Iranian Cultural Research, 6(4(24)), 31–59. [In Persian]. https://doi.org/10.7508/ijcr.2013.24.002 Ghasemi, A. (2019). Lived and perceived experience of students from academic culture (Graduate humanities students in Tehran universities). Sociology of Social Institutions, 6(13), 95–126. [In Persian]. Ghasemi, R., & Yousefi Khah, S. (2022). Higher education policy and commodification of knowledge in the 2000s. Research and Planning in Higher Education Quarterly, 28(2), 96–128. [In Persian]. Gholipour, A., Abbasi, B., Delavar, A., & Jafari, P. (2009). Qualitative study on the effect of commodification approach on traditional university values. Science and Technology Policy, 2(2), 63–76. [In Persian]. Gill, S. A., Khan, N., & Karim, J. (2014). Implications of commercialization of higher education in China. European Journal of Educational Sciences, 1(2), 374-380. Gupta, T. (2015). The perils of commercialization of higher education. International Journal of Research in Engineering, IT and Social Sciences, 5(10), 1-8. Hemmati, A., Goodarzi, M., & Hajiani, E. (2015). Futures studies of commercialization of higher education in the Islamic Republic of Iran: Necessity or obligation? Management Futures (Management Studies), 26(102), 1–14. [In Persian]. Jain, S. K., George, G., & Maltarich, M. A. (2009). Academics or entrepreneurs? Investigating role identity modification of university scientists involved in commercialization activity. Research Policy, 38, 922-935. Jamshidi, L., & Arasteh, H. (2013). Macro requirements for qualitative development of higher education privatization in Iran. Higher Education in Iran Journal, 5(1), 1–37. [In Persian]. Jessop, B. (2007). Knowledge as a fictitious commodity: Insights and limits of a Polanyian perspective. Palgrave Macmillan Books, in: Reading Karl Polanyi for the Twenty-First Century, chapter 6, pp. 115–133. Karimi, J., Mansouri, O., & Rezaei, N. (2019). The dominance of market system over higher education system in Iran. Journal of Sociological Studies, 26(54), 9–38. 10.22059/jsr.2019.72840 [In Persian]. Kauppinen, I. (2014). Different meanings of ‘knowledge as commodity’ in the context of higher education. Critical Sociology, 40(3), 393-409. Kheradmandkari, S., & Ohadi Nia, A. (2018). Introduction to Randall Collins’ social theory. Studies in Literature, Mysticism, and Philosophy, 1(4), 1–14. [In Persian]. Knuuttila, T. (2013). Science in a new mode: Good old (theoretical) science versus brave new (commodified) knowledge production? Science & Education, 22, 2443–2461. Kopytoff, I. (1986). The social life of things: Commodification in Saler’s economy. Cambridge: Cambridge University Press. Marx, K. (2016). Economic and philosophical manuscripts of 1844 (H. Mortazavi, Trans.). Tehran: Ashian. [In Persian]. Meek, W. R., & Wood, M. S. (2016). Navigating a sea of change: Identity misalignment and adaptation in academic entrepreneurship. Entrepreneurship Theory & Practice, 40(5), 1093–1120. Mehrbani, V. (2022). A reflection on commodification of higher education: Economic critique of the book “Marketing of Higher Education: Student as Consumer.” Critical Research on Humanities Texts and Curricula, 22(105), 109–135. [In Persian]. crtls.2021.37301.2304/10.30465 Moghadasspour, S., Danaeefard, H., Fani, A. A., & Khayefollahi, A. (2020). Antecedents and consequences of market-oriented policy in higher education in Iran. Science and Technology Policy, 12(1), 55–72. [In Persian]. 10.22034/jstp.2020.12.1.1114 Mozaffari, F. A., & Shamsi, L. (2011). A study on methods and approaches of commodification in university research: A case study of University of Tabriz. Science and Technology Policy, 3(4), 15–28. [In Persian]. Munene, I. (2015). Profits and pragmatism: The commercial lives of market universities in Kenya and Uganda. SAGE Open, 5(4), 1-14. Plante, J. (2015). The conflict of commodification of traditional higher education institutions. Academic Leadership Journal in Student Research, 4(5), 1-8. Polanyi, K. (2012). The great transformation: The political and economic origins of our time (M. Maljou, Trans.). Tehran: Pardis Danesh. [In Persian]. Polanyi, K. (2012). The two meanings of economic. Il Capital Cultural. Studies on the Value of Cultural Heritage, (6), 229-233. Ritzer, G. (1988). Sociological metatheory: A defense of a subfield by a delineation of its parameters. Sociological Theory, 6(2), 187-200. Roberts, P. (1998). Rereading Lyotard: Knowledge, commodification and higher education. Electronic Journal of Sociology, 3(3), 1-23. Sadlak, J. (1992). New reality in university-industry relations: A search for foundations and forms. Interchange, 23, 111–122. Safarheidari, H. (2010). Decline of ethical functions of university in the era of advanced capitalism dominance. Strategic Culture Quarterly, 3(8–9), 149–172. [In Persian]. Seyf, M. H., Safa, S., & Beiranvand, A. (2019). Factors influencing inclination toward commercialization of knowledge at Shiraz University. Science and Technology Policy, 11(1), 65–76. [In Persian]. Shahnaz, A., Fatima, S. T., & Qadir, S. A. (2022). Education for sale: The identity construction of university and students in new age university prospectuses. Higher Education Policy, 35(2), 297–317. Shahnazi, R., & Akbari, A. (2020). Government budgeting and marketization of higher education (Case study: Shiraz University). Sociological Studies (formerly Social Sciences Letter), 27(2), 81–110. [In Persian]. 10.22059/jsr.2021.81419 Shams, N., & Ahmadgoli, K. (2005). Commercialization of higher education. Political-Economic Information, 213 & 214, 122–125. [In Persian]. Sharepour, M. (2004). Sociology of education. Tehran: SAMT. [In Persian]. Sharifi, M. (2008). The role of human resources management in commodification of research outcomes. Industry and University, 2, 5–12. [In Persian]. Shiri, H. (2020). University and society: Examining the relationship of university with three institutions of government, industry, and civil society. Sociology of Social Institutions, 7(16), 251–283. [In Persian]. Slater, D., & Tonkiss, F. (2011). Market Society: Markets and modern social theory (H. Ghazian, Trans.). Tehran: Nashr-e Ney. [In Persian]. Susanti, D. (2011). Privatisation and marketisation of higher education in Indonesia: The challenge for equal access and academic values. Higher Education, 61, 209–218.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 9 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5 |
||