پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 520 |
| تعداد مقالات | 5,060 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,726,867 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,752,867 |
تحلیل هستی شناسی مُثُل از دیدگاه صدرالمتألهین با تأکید بر ملاحظات مصباح یزدی | ||
| کاوش‌های فلسفه و دین | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آبان 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی اصیل (Original Article) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/jepr.2025.29763.1288 | ||
| نویسندگان | ||
| وحید داوری چهارده* 1؛ منصور ایمانپور2؛ سهراب حقیقت قره قشلاقی3 | ||
| 1دانش آموخته دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز | ||
| 2استاد تمام دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز | ||
| 3دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز | ||
| تاریخ دریافت: 25 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 23 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 12 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| نظریه مُثُل افلاطونی از دیرباز به عنوان یکی از ارکان بنیادین هستی‌شناسی فلسفه کلاسیک مطرح بوده است. در جهان اسلام، این نظریه بازخوانی‌های متعددی را تجربه کرده که از برجسته‌ترین آن‌ها باز خوانی در حکمت متعالیه ملاصدرا است. صدرالمتألهین با تکیه بر اصولی چون اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری، مُثُل را نه مفاهیم ذهنی و نه صور خیالی، بلکه موجوداتی عقلانی و مستقل می داند که در قوس نزول منشأ صدور عالم طبیعت و در قوس صعود غایت کمال آن‌ها محسوب می‌شوند. این تفسیر وجودشناختی از مُثُل، تفاوت بنیادینی با تلقی مفهومی و منطقی مُثُل در سنت مشائی دارد. در مقابل، استاد مصباح یزدی با اتکا به اصول و منطق مشائی، دیدگاه ملاصدرا را در محورهای متعددی مورد نقد قرار داده است؛ از جمله در نسبت میان مُثُل و کلی طبیعی، نقش مُثُل در علم الهی، شمول مُثُل نسبت به مفاهیم اخلاقی و موارد خبیثه، و ابهام در ذات مُثُل. هر یک از این نقدها با استناد به مبانی فلسفی خاص، امکان تحقق خارجی یا عقلی مُثُل را به چالش کشیده‌اند. در پژهش حاضر، با روش توصیفی–تحلیلی، نظریه ملاصدرا در پاسخ به ملاحظات یادشده بررسی شده است. تحلیل نشان می‌دهد که حکمت متعالیه در سنت اسلامی با اصلاح مفهوم مُثُل از یک صورت ذهنی به یک حقیقت وجودی، نه تنها انسجام نظری خود را حفظ کرده بلکه ظرفیت پاسخ‌گویی به اکثر اشکالات استاد مصباح یزدی را نیز دارا می‌باشد. این پژوهش در نهایت به این نتیجه دست می‌یابد که نظریه مُثُل در حکمت متعالیه، با پشتیبانی از مبانی متافیزیکی مستحکم، قابل دفاع عقلانی بوده و راه‌گشای گفت وگوهای نوین میان فلسفه اسلامی خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مُثُل؛ ملاصدرا؛ مصباح یزدی؛ هستی شناسی؛ تشکیک وجود | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ontological Analysis of the Theory of Forms from the Perspective of Ṣadr al-Mutaʾallihīn, with Emphasis on the Considerations of Muḥammad-Taqī Miṣbāḥ Yazdī | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Vahid Davari chahardeh1؛ mansour imanpour2؛ Sohrab Haghighat Ghareh Qeshlaqi3 | ||
| 1Danesh Amukhte-ye Doktori-ye Daneshgah-e Shahid Madani-ye Azarbaijan – Tabriz | ||
| 2Ostad Tamam Daneshgah-e Shahid Madani Azerbaijan-Tabriz | ||
| 3Daneshyar Daneshgah-e Shahid Madani Azarbaijan - Tabriz | ||
| چکیده [English] | ||
| The Platonic Theory of Forms has long been regarded as a fundamental pillar of classical philosophical ontology. Within the Islamic intellectual tradition, this theory has undergone various reinterpretations, among which the most prominent is its reformulation in Mulla Sadra’s Transcendent Philosophy. Drawing on key principles such as the primacy of existence, the gradation of being, and substantial motion, Sadra defines Forms not as mental constructs or imaginary images, but as rational and independent beings. These entities function as the origin of the natural world in the arc of descent and as its ultimate perfection in the arc of ascent. This ontological understanding of Forms marks a fundamental departure from their conceptual and logical interpretation within the Peripatetic tradition. In contrast, Ayatollah Mesbah Yazdi, adhering to Peripatetic principles and logic, critiques Sadra’s view across multiple axes—including the relationship between Forms and natural universals, their role in divine knowledge, their scope regarding ethical and immoral concepts, and ambiguity in their essence. Each critique, grounded in specific philosophical frameworks, challenges the intellectual or external realization of the Forms. Employing a descriptive-analytical method, this study explores Sadra’s responses to these critiques. The analysis shows that by redefining Forms as existential realities rather than mental abstractions, Transcendent Philosophy not only maintains theoretical coherence but effectively addresses many of Mesbah Yazdi’s objections. Ultimately, the study concludes that the Sadrian theory of Forms, backed by robust metaphysical foundations, is intellectually defensible and provides new avenues for dialogue within Islamic philosophy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Idea, Mulla Sadra, Mesbah Yazdi, ontology, gradation of existence | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 28 |
||