پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 520 |
| تعداد مقالات | 5,061 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,727,670 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,753,313 |
بررسی انتقادی اثرپذیری دیوید هیوم از علم زمانة خود در گرایش به نگاه انتقادی به برداشت الهیاتی از اصل علیت | ||
| کاوش‌های فلسفه و دین | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آبان 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی اصیل (Original Article) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/jepr.2025.29898.1292 | ||
| نویسندگان | ||
| فریده لازمی* 1؛ محمد اصغری2 | ||
| 1پژوهشگر پسادکتری فلسفه، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 2استاد تمام فلسفه، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 01 شهریور 1404، تاریخ بازنگری: 23 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 12 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| اهمیت دیوید هیوم در تحولات علوم انسانی در دورة روشنگری غیرقابل انکار است. او از سویی تعلق خاطر جدی به رویکرد علمی و دستاوردهای علوم جدید داشت و از سوی دیگر یکی از انتقادی‌ترین رویکردها را دربارة دین و خدا اتخاذ کرد. هیوم از اندوخته‌های علمی زمانة خود برای مسلح کردن استدلال‌های نقادانه‌اش علیه الاهیات سنتی بهرة فراوان برد. یکی از مهم‌ترین این عرصه‌ها، نقد اصل علیت است؛ اصلی که در برهان پیشینی بر وجود خدا جایگاهی اساسی دارد. هیوم با بهره‌گیری از دستاوردهای علمی و فلسفی عصر خود، نشان داد که علیت نه ضرورتی عینی در جهان، بلکه عادتی ذهنی و روان‌شناختی است که از تکرار تجربه ناشی می‌شود. در نتیجه، اتکا به اصل علیت برای اثبات وجود خدا و تبیین رابطة میان جهان و مبدأ متعالی، از اعتبار فلسفی ساقط می‌شود. روش این پژوهش بر تحلیل تاریخی‌ـ‌انتقادی استوار است؛ بدین معنا که با بررسی متون اصلی هیوم در پرتو زمینه‌های علمی و فلسفی قرن هفدهم و هجدهم، به واکاوی نحوة اثرپذیری او از علوم زمانه پرداخته می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نقد هیوم بر علیت نه صرفاً برخاسته از موضعی فلسفی، بلکه نتیجة مواجهه او با میراث علمی عصر روشنگری است. بر این اساس، نتیجه‌گیری کلی مقاله آن است که نقد هیوم بر علیت، بنیان‌های متافیزیکی الاهیات عقل‌گرای سنتی را متزلزل کرده و راه را برای شکل‌گیری رویکردهای تجربه‌محور و روان‌شناختی در فلسفة دین هموار ساخته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علیت؛ برهان کیهان‌شناختی؛ خدا؛ علم؛ عقلانیت دینی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Examination of David Hume’s Susceptibility to the Science of His Time in His Turn toward a Critical Conception of the Principle of Causation | ||
| نویسندگان [English] | ||
| farideh lazemi1؛ Muhammad Asghari2 | ||
| 1Postdoctoral Researcher in Philosophy, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran. | ||
| 2Professor of Philosophy, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract David Hume’s significance in the intellectual transformations of the Enlightenment is undeniable. On the one hand, he maintained a deep commitment to the scientific outlook and the achievements of modern science; on the other, he adopted one of the most critical perspectives on religion and the idea of God. Hume extensively drew upon the scientific knowledge of his age to reinforce his skeptical arguments against traditional theology. One of the most prominent domains of this engagement was his critique of the principle of causality—a principle that held a central place in classical arguments for the existence of God. By employing the scientific and philosophical advances of his time, Hume argued that causality is not an objective necessity inherent in the world but rather a mental and psychological habit formed through the repetition of experience. Consequently, reliance on the principle of causality as a foundation for proving God’s existence and explaining the relationship between the world and a transcendent origin loses its philosophical validity. This article critically examines how Hume’s encounter with contemporary science shaped his skeptical stance on causality and explores the implications of this critique for religious rationality. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Causality, Cosmological Argument, God, Science, Religious Rationality | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 23 |
||