پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 32 |
| تعداد شمارهها | 522 |
| تعداد مقالات | 5,071 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,772,626 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,793,476 |
امکانسنجی نهادینهسازی مؤلفههای انصاف در اجرای قصاص با استناد به آرای غیرمشهور فقهای امامیه: مطالعه تطبیقی با اصول عدالت کیفری در نظام حقوقی کامنلا | ||
| پژوهشنامه حقوق تطبیقی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/lps.2025.29749.1775 | ||
| نویسندگان | ||
| دانیال فرهادی پیرزینل بک* 1؛ سعید ابراهیمی2؛ علی اکبر جهانی2 | ||
| 1دانشجو دکتری رشته فقه و مبانی اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
| 2استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 09 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 28 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 25 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| در نظام کیفری اسلام، قصاص بهعنوان یکی از احکام ثابت و قطعی شرعی، جایگاهی بنیادین در تحقق عدالت کیفری دارد. با این حال، مقتضیات پیچیده جوامع معاصر، تنوع شرایط مرتکبین و بزهدیدگان، و ضرورت تلفیق عدالت ماهوی با کرامت انسانی، لزوم بازاندیشی در شیوه اجرای این حکم را ایجاب میکند. در همین راستا، این مقاله با بهرهگیری از روش تحلیلی-تطبیقی، به بررسی امکان نهادینهسازی مؤلفههای نظریه انصاف (Equity) در اجرای قصاص از منظر آرای غیرمشهور فقهای امامیه میپردازد و آن را با نظام حقوقی کامنلا، بهویژه آموزههای عدالت فردی و تخفیف قضایی، مقایسه میکند. یافتههای پژوهش نشان میدهد که برخلاف تصور رایج، ظرفیتهای گستردهای برای اعمال ملاحظات انسانی، اجتماعی و مصلحتمحور در بستر فقه امامیه وجود دارد. قواعدی چون لاضرر، لاحرج، درء، و همچنین اختیارات ولی فقیه و سلطنت مقیده ولیّ دم، ابزارهای فقهی مؤثری برای تعدیل اجرای قصاص فراهم میآورند. افزون بر این، تحلیل تطبیقی نشان میدهد که آموزههای حقوقی مانند individualized sentencing، judicial discretion، و رویههای قضایی در نظام کامنلا، الگویی کارآمد برای نهادینهسازی عدالت موردی در واکنشهای کیفری محسوب میشوند؛ الگویی که در پرتو اجتهاد پویا، در فقه امامیه نیز قابل پیادهسازی است. نتیجه آنکه، تلفیق قواعد اجتهادی با رویکرد انصافمحور، ضمن حفظ ماهیت شرعی حکم قصاص، میتواند به توسعه رویکردی عقلانیتر، عدالتمدارتر و انسانمحور در سیاست جنایی اسلامی منتهی گردد. این امر مستلزم تعامل مؤثر میان اجتهاد فقهی، قانونگذاری هوشمند، و دادرسی قضایی واقعنگر است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| قصاص؛ انصاف؛ آرای غیرمشهور؛ فقه امامیه؛ حقوق کامنلا؛ عدالت فردی؛ تخفیف قضایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Feasibility of Institutionalizing Equity-Based Components in the Implementation of Qisas with Reference to Non-Mainstream Juristic Opinions in Imamiyya Jurisprudence: A Comparative Study with the Principles of Criminal Justice in the Common Law Syste | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Danial Farhadipirzeinal bak1؛ Saeed ebrahimi2؛ ali akbar jahani2 | ||
| 1PhD student in Islamic Jurisprudence and Foundations, Mazandaran University, Babolsar, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Mazandaran University , Babolsar, Mazandaran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In the Islamic criminal justice system, Qisas (retribution) is regarded as a foundational and unequivocal legal mandate, serving a central role in the realization of criminal justice. However, the complex demands of contemporary societies, the diverse circumstances of offenders and victims, and the imperative to reconcile substantive justice with human dignity necessitate a re-evaluation of how this ruling is implemented. Accordingly, this article, employing an analytical-comparative method, explores the feasibility of institutionalizing the elements of the theory of equity in the implementation of Qisas, based on the non-majority opinions of Imamiyyah jurists. It further compares these insights with the principles of the common law system—particularly doctrines such as individualized justice and judicial mitigation. The findings of this study reveal that, contrary to prevailing assumptions, Shi’a jurisprudence (Fiqh al-Imamiyyah) offers considerable potential for incorporating humane, social, and interest-based considerations within the framework of Qisas. Juridical principles such as La Darar (no harm), La Haraj (no undue hardship), the doctrine of Dar’ (averting punishments in cases of doubt), along with the discretionary authority of the Supreme Jurist (Wali al-Faqih) and the conditional sovereignty of the victim’s guardian (Waliyy al-Dam), provide effective jurisprudential tools for moderating the execution of retributive justice. Moreover, the comparative analysis demonstrates that legal concepts such as individualized sentencing, judicial discretion, and case law precedents in the common law tradition present a functional model for institutionalizing case-specific justice in criminal responses. This model, when aligned with dynamic ijtihad (jurisprudential reasoning), can be adapted within Imamiyyah jurisprudence as well. In conclusion, the integration of ijtihadic principles with an equity-oriented approach, while preserving the religious essence of Qisas, may lead to the evolution of a more rational, justice-centered, and humanistic framework within Islamic criminal policy. Achieving this vision requires an effective synergy among dynamic jurisprudence, intelligent legislation, and pragmatic judicial processes. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Qisas, Equity, Non-Majority Opinions, Imamiyyah Jurisprudence, Common Law, Individualized Justice, Judicial Mitigation | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8 |
||