دانشگاه مازندران

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات28
تعداد شماره‌ها426
تعداد مقالات4,164
تعداد مشاهده مقاله6,739,527
تعداد دریافت فایل اصل مقاله4,988,939
شمسی زاده, سمانه. (1398). از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم). پژوهشنامه مدیریت اجرایی, 3(6), 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079
سمانه شمسی زاده. "از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم)". پژوهشنامه مدیریت اجرایی, 3, 6, 1398, 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079
شمسی زاده, سمانه. (1398). 'از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم)', پژوهشنامه مدیریت اجرایی, 3(6), pp. 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079
شمسی زاده, سمانه. از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم). پژوهشنامه مدیریت اجرایی, 1398; 3(6): 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079

از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم)

پژوهش‌نامه‌ی مکتب های ادبی
مقاله 5، دوره 3، شماره 6، شهریور 1398، صفحه 93-115    اصل مقاله (241.07 K)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/rjls.2020.17665.1079
نویسنده
سمانه شمسی زاده*
دانش‌آموخته زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سمنان
تاریخ دریافت: 07 آذر 1398،  تاریخ پذیرش: 29 اردیبهشت 1399 
چکیده
چکیده
سوررئالیسم، نوعی واکنش انسان معاصر از گم‌شدگی هویّت انسانی دوره‌ی مدرن بود. گریز از حقایق تلخی که تمدّن علم‌مدار و عقل‌گرایی مدرن به انسان عصر جدید عرضه کرد؛ امّا عرفان اسلامی،‌ یک بازتعریف و تغییر بنیادی و معرفتی از جهان هستی بر پایه‌ی دین است که مستلزم نگاه‌شناختی به کمک معرفت و شهود در تشخیص اجزای اصل و فرع دین بر مبنای اتّصال به عالم حقیقت است. بنابراین بین نگاه عاشقانه-شهودی عارف با نگاه مادّی‌گرای سوررئالیست از اساس تفاوت وجود دارد. این پژوهش در نقد و بررسی دیدگاه‌هایی که مقوله‌ی عرفان اسلامی- ایرانی را با مؤلّفه‌های مکتب سوررئالیسم غربی مورد واکاوی قرار می‌دهند و یا سعی در یافتن نشانه‌های مشترک بین آن دو دارند به نگارش در آمده است. در سال‌های اخیر مقالات بسیاری در نشریّات معتبر در دو جنبه، پیرامون اثبات تأثیرپذیری سوررئالیسم از عرفان اسلامی ‌و یا واکاوی مؤلّفه‌های آن در متون کهن عرفانی به رشته‌ی تحریر درآمده است. سوررئالیسم، دارای اصولی است از جمله رؤیا، وهم، تخیّل، نگارش خودکار، تصادف عینی، جنون و دیوانگی، امر شگفت و جادو که تفاوت‌های بارزی با شاخصه‌ها و مفاهیم مکتب عرفانی-اسلامی‌دارد. تمایزاتی که در حوزه‌ی تخیّل شهودی، کرامت، حقیقت، واقعیّت، اصالت هستی و بی‌خویشی بروز می‌یابد. نتایج این پژوهش به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی و برمبنای مطالعات اسنادی صورت پذیرفته است، نشان می‌دهد که نگره‌ی ارتباط عرفان و سوررئالیسم که نخستین بار به وسیله‌ی علی احمد سعید (ادونیس) شاعر سوری مطرح گردید و پس از وی در ایران بسط و گسترش یافت، از بنیان تفاوت‌های اساسی و ماهوی دارند.
کلیدواژه‌ها
واژگان کلیدی: سوررئالیسم؛ عرفان اسلامی؛ ادونیس؛ تخیّل؛ نگارش خودکار
عنوان مقاله [English]
From Islamic Sufism to Western Surrealism (A Critical Approach to Mysticism and Surrealism)
نویسندگان [English]
samaneh shamsizadeh
چکیده [English]
Abstract
Surrealism was a kind of reaction of modern man to the loss of human identity in modern era. It was an escape from ghastly truth of science-oriented and rationalism which modern civilization brought to man in modern age. However, Islamic mysticism is a reformulation and a fundamentally epistemological change of the universe based on religion which requires a cognitive view with the aid of knowledge and intuition in recognizing constituents of principles and non-principles of religion which works based on the connection to the world of truth. Therefore, there is a fundamental difference between love-intuitive view of the mystic and materialistic view of surrealism. Writing of the present research has originated in the study and critique of those viewpoints which examined and investigated the Islamic-Iranian categories with elements of western surrealist school or strove to detect common points between the two. In recent years there have been numerous papers and articles in prestigious journals which focused on these two aspects about the proof of influence of Islamic mysticism on surrealism or the analysis of principles in ancient mystic texts. Surrealism possesses such tenets as dream, illusion, imagination, automatic writing, objective coincidence, madness and insanity, wonder and magic which are fundamentally different from those of Islamic mysticism. Those difference which rise from the realm of intuitive imagination, dignity, truth, reality, the essence of being and selflessness. The results of this research study was based on descriptive-analytical method and documentary studies, demonstrating that those mysticism-surrealism views which for the first time were introduced by Ali Ahmad Saeed (Adonis), the Syrian poet and were extended and propagated afterwards in Iran, are fundamentally and radically different.
کلیدواژه‌ها [English]
Keywords: Surrealism, Islamic Mysticism, Adonis, Imagination, Automatic Writing
مراجع
منابع

  • قرآن مجید، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
  • ابن‌عربی، محمّدبن علی (1390)، ذوالنون مصری؛ سخنان، احوال و مقامات، ترجمه‌ی الکوکب‌الدرّی فی مناقب ذی النون المصری، تهران: جامی.
  • ادونیس، احمدعلی سعید (1380)، تصوّف و سوررئالیسم، چاپ دوم، تهران: روزگار.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــ (1996)، الاعمال اشعریه الکامله، اغانی مهیار الدمشقی و قصاید أخری، دمشق: دارالمدی.
  • اسدی، علیرضا (1390)، نقد و بررسی جنبه‌های سوررئالیستی در حکایت‌های عرفانی منثور تا قرن 8، رساله‌ی دکتری رشته‌ی زبان و ادبیّات فارسی‌ دانشگاه تربیت مدرّس.
  • آلن پو، ادگار (1388)، داستان‌های شگفت انگیز، ترجمه‌ی محمود سلطانیه، تهران: جامی.
  • الهی‌منش، رضا و روگر، محمّد (1393)، مثال و خیال؛ جایگاه عوالم واسط و هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی عرفانی و هنر، حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، ش اوّل، صص 1- 28.
  • برتون، آندره (1383)، سرگذشت سوررئالیسم، ترجمه‌ی عبدالله کوثری، چاپ دوم، تهران: نی.
  • ــــــــــــــــ (1387)، نادیا، ترجمه: کاوه میرعباسی، تهران: افق.
  • بورخس، خورخه لوئیس (بی‌تا)، زن وسطی، ترجمه‌ی اسداله امرایی، تهران: نشر روز.
  • بونوئل، لوئیس (1390)، نوشته‌های سوررئالیستی، ترجمه‌ی مهوش قویمی، تهران: چشمه.
  • بیگزبی، اس.و. ای (1376)، دادا و سوررئالیسم، ترجمه‌ی حسن افشار، چاپ دوم، تهران: مرکز.
  • پرهام، سیروس (1362)، رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیّات، تهران: نگاه.
  • پورنامداریان، تقی (1368)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی ‌و فرهنگی.
  • تودروف، تزوتان (1386)، از غریب تا شگفت، ترجمه‌ی انوشیروان گنجی پور، ارغنون، ش 25، صص 78- 63.
  • جامی، عبدالرحمان (1383)، نقد النصوص فی شرح نقش النصوص، مقدّمه و تصحیح ویلیام چیتیک، پیشگفتار جلال‌الدّین آشتیانی، چاپ سوم، تهران: علمی‌و فرهنگی.
  • جعفری، مسعود (1378)، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.
  • حلاج، حسین بن منصور (1379)، مجموعه آثار به کوشش قاسم میراخوری، تهران: یادآوران.
  • روزبهانی بقلی (1389)، شرح شطحیات، تصحیح هانری کربن، چاپ ششم، تهران: طهوری.
  • زرّین‌کوب، عبدالحسین (1377)، ارزش میراث صوفیه، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.
  • سمنانی، علاءالدوله (1366)، چهل مجلس، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: ادیب.
  • سنایی‌غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1362)، دیوان سنایی غزنوی به تصحیح محمّد تقی مدرس رضوی، تهران: سنایی.
  • سیّدحسینی، رضا (1386)، مکتب‌های ادبی، چاپ دوم، تهران: نگاه.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1380)، شعر معاصر عرب، تهران: سخن.
  • طوسی، خواجه نصیرالدین (1375)، شرح اشارات و تنبیهات، جلد 3، قم: نشر البلاغه.
  • العبادی، قطب ‌الدین (1368)، التصفیه فی احوال المتصوّفه (صوفی نامه) به تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران: علمی.
  • عطّار، فریدالدّین (1387)، تذکره الاولیا به تصحیح و ترجمه‌ی محمّد استعلامی، چاپ ششم، تهران: زوار.
  • -ـــــــــــــــــــــ (1395)، مصیبت‌نامه، تصحیح نورانی وصال، تهران: زوار.
  • علی‌زاده، ناصر و دستمالچی، ویدا (1391)، مطالعه‌ی تطبیقی خرق عادت در ادبیّات عرفانی و سوررئالیستی، زبان و ادب فارسی، سال 65، صص 141- 121.
  • عین‌القضات همدانی (1350)، نامه‌های عین‌القضات به کوشش عفیف عسیران و علینقی منزوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • ـــــــــــــــــــــــــ (1381)، زبده الحقایق، تصحیح عفیف عسیران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • فتوحی، محمود (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
  • فیض کاشانی، ملامحمّد حسن (1382)، دیوان، با تصحیح، شرح و مقدّمه مصطفی فیض‌کاشانی، قم: اسوه.
  • قشیری، ابوالقاسم (1361)، رساله‌ی قشیریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: علمی ‌و فرهنگی.
  • کاشانی، عزالدین محمود (1371)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه به تصحیح جلا‌الدین همایی، چاپ چهارم، تهران: هما.
  • کاکایی، قاسم (1381)، وحدت وجود به روایت ابن عربی و اکهارت، تهران: هرمس.
  • مستملی‌بخاری، ابوابراهیم اسماعیل (1392)، شرح التعرف لمذهب التصوّف، تصحیح محمّد روشن، چاپ سوم، تهران: اساطیر.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1392)، خلاصه‌ی شرح التعرف لمذهب التصوّف، محقّق احمدعلی رجایی بخارایی، چاپ دوم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • مشتاق‌مهر، رحمان و دستمالچی، ویدا (1388)، مطالعه‌ی تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررئالیستی، فصلنامه‌ی ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 5، ش 16، صص 163- 139.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1389)، پیشینه‌ی مبانی سوررئالیسم در ادبیّات عرفانی، فصلنامه زبان و ادب پارسی، ش 44، صص 83- 100.
  • مولانا، جلال الدین محمّد (1363)، کلیات شمس (دیوان کبیر) به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
  • میتوز، ج. اچ (1379)، آندره برتون، ترجمه کاوه میرعباسی، تهران: کهکشان.
  • نودهی، مهدی (1396)، بررسی کارکرد موتیو (درون گرایی) در اشعار ادونیس و شاملو بر اساس نظریّه‌ی آدلر، رساله‌ی دکتری رشته‌ی زبان و ادبیّات فارسی.
  • هنرمندی، حسن (1336)، رمانتیسم؛ سوررئالیسم، تهران: امیرکبیر.
  • یحیی زاده جلودار (1397)، تأثیرپذیریی مکتب ادبی سوررئالیسیم از دستاوردهای مکتب روان‌تحلیل‌گری زیگموند فروید با تأکید بر ضمیر ناخوداگاه، پژوهش‌نامه‌ی مکتب‌های ادبی، دوره‌ی 2، شماره‌ی 4، صص 158-178.
Singh S. K. (2011).Surrealist Movement Greener Journal of Art and Humanities. Vol. 1 (1), pp. 021-022, December .

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 435
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 340


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب