آمار
| تعداد نشریات | 28 |
| تعداد شماره‌ها | 391 |
| تعداد مقالات | 3,806 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,240,887 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,578,648 |
آیین گذار انقلابی براندازی متنی: از روایت شورش نمادین تا انقلاب | ||
| جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی | ||
| دوره 9، شماره 20، اسفند 1401، صفحه 189-217 اصل مقاله (500.11 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/ssi.2023.24553.2058 | ||
| نویسنده | ||
| علیرضا حسن زاده* | ||
| استادیار گروه مردم شناسی، مرکز تحقیقات مردم شناسی (ARC)، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری (RICHT)، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 28 آبان 1401، تاریخ پذیرش: 18 بهمن 1401 | ||
| چکیده | ||
| این مقاله به بررسی طغیان نمادین در دو افق متن و آیین و پیوند آن با کارکرد تولید وارونگی موقت و نمادین نظم در پهلوی دوم می‌پردازد. افق‌های انتقادی با یکدیگر ترکیب شده و با توجه به عدمشکلگیری فضای دیالوجیکال و گفت‌وگویی میان نمایندگان قدرت و گروه‌های خاموش، آنچه ماکس گلوکمن آن را کنش شورش (وارونگی موقت و نمادین نظم) می‌نامد، به ظهور کنش انقلابی به‌مثابه مطالبه وارونگی واقعی و دائمی نظم مستقر و تغییر پایدار روابط قدرت موجود می‌انجامد. این مقاله بر پایه درک رابطه میان‌متنی و بیناآیینی میان متن و آیین و تحلیل گفتمانی و محتوایی آن دو شکل گرفته‌است. تفاسیر انقلابی از قصه‌های کودکان، آیین‌های موجود در جامعه و شعر پریان انقلابی در نزد نمایندگان اصلی دو گروه روشنفکری (چپ و اسلامی انقلابی) مورد توجه بوده و آثار روشنفکران تأثیرگذاری چون صمد بهرنگی، احمد شاملو، علی شریعتی، جلال آل احمد و نویسندگانی کمتر شناخته اما با آثار تأثیرگذار، چون محمد پرنیان و داریوش عباداللهی مورد بررسی بوده است. در این تحقیق مشخص شد که ظهور گفتمان انقلابی به‌مثابه یک مطالبه عمومی با تبدیل و ظهور قصه و آیین به‌صورت یک کلان‌روایت از بازتعریف و باززایی هویت مقارن است. بر این مبنا دو افق متن و آیین در شکلی که بیانگر قطب هیجانی هستند، با یکدیگر پیوند می‌یابند. آیین گذار انقلابی، با تأکید بر ارزش‌هایی چون برابری، آزادی، عدالت و غیره جامعه آرمانی را به مقصد اصلی جامعه تبدیل می‌سازد و نهایت رشد کودک/قهرمان را در نجات جامعه و مرگ مقدس یا مرگ نمادین تعریف می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| طغیان متنی؛ شورش نمادین؛ آیین گذار انقلابی؛ شعر پریان انقلابی؛ قصۀ پریان انقلابی؛ علی شریعتی؛ صمد بهرنگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Revolutionary Rite of Passage Textual Subversion: From Narratives of Symbolic Rebellion to Revolution | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Hassanzadeh | ||
| Assistant Professor of Anthropology, Anthropological Research Center (ARC), Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (RICHT), Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Objectives: A review of the revolutionary discourses critical of the Pahlavi dynasty's systems and institutions reveals two types of ideological interpretations and recreation of rites and literature (mainly children's stories). These works interpreted rites, fairy and folktales and literature with a focus on the importance of a revolutionary rebirth of self of hero-child and its political renewal. Methods: This paper uses qualitative approaches and a discourse analysis model to understand and analyze the subject. Results: Discursive structures include redefining and recreating essential literary and ritual elements. These elements are formed through the reinterpretation of ideas and beliefs that significantly impact people's lives and define their worldview in relation to the social environment around them. Conclusion: Revolutions are always accompanied by anti-structural elements, and as a result, they challenge and criticize the established institutions and authority. In this regard, the revolutionary rite of passage is compatible with Victor Turner's normative-existential communitas and ultra-structural community concepts. In this perspective, revolutionary protest and revolutionary speech confront the political institutions that generate inequalities, injustice, and disparities. Behrangi's revolutionary fairy tales and Ali Shariati's revolutionary rite of transition provide an anti-structure and utopian world, a world whose authenticity is in denying the established order, revolutionizing the individual's life, and avoiding systems of discrimination and inequality. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ali Shariati, Samad Behrangi, Revolutionary rite of passage, Stories of transition, Revolutionary | ||
| مراجع | ||
|
آل احمد، جلال (1376). ج‍زی‍ره خ‍ارک: در ی‍ت‍ی‍م خ‍ل‍ی‍ج فارس، تهران: اندیشه.
آل احمد، جلال (1389.). تک‌نگاری‌ها، قم: وانک.
آل احمد، جلال (1398) تات‌نشین‌های بلوک زهرا، تهران: نشر دف.
آل احمد، جلال (1385). غرب‌زدگی. قم: خرم.
آل احمد، جلال (1336). خسی در میقات. تهران: رواق.
آل احمد، جلال، (1387). در خدمت و خیانت روشنفکران، تهران: مجید.
بهرنگی، صمد و بهروز دهقانی (1358). افسانه‌های آذربایجان، تهران: روزبهان.
بهرنگی، صمد (1371). ماهی سیاه کوچولو، تهران: کتابفروشی ایران.
بهرنگی، صمد (1379). عروسک سخنگو، تهران: ماه‌ریز.
بهرنگی، صمد (1387). الدوز و کلاغ‌ها، تهران: جامه‌داران.
پرنیان، محمد (1349). حسنک کجایی؟، تهران: حجر.
ترقی، گلی (1378). دریا، پری، ک‍اک‍ل زری، تهران: نشر و پ‍ژوه‍ش فرزان روز.
ترقی، گلی و داریوش مهرجویی (1388). درخ‍ت گ‍لاب‍ی فیلم‌نامه‌ای بر اساس داستانی ازگ‍ل‍ی ترقی، تهران: ک‍ت‍اب‌س‍را،.
حسن‌زاده، علیرضا (1387). "مقدمه‌ای بر مردم‌شناسی (انسان‌شناسی) ایرانی" در علیرضا حسن زاده و نادر امیری (ویراستاران)، مردم شناسی ایرانی: چالش ها و پرسش ها، (66-29) تهران: افکار.
حسن‌زاده، علیرضا (1394). افق انتظار و فرهنگ جوانان با تاکید بر حوزه‌های فرهنگی سیستان و بلوچستان، کردستان، خوزستان، گلستان و تهران، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
حسن‌زاده، علیرضا و عنایت‌الله مرادی روفچاهی (1382). "پیوند گنوسیسم و فمنیسم در شعر فروغ فرخزاد"، در علیرضا حسن‌زاده و محمد میرشکرایی (ویراستاران)، زن و فرهنگ، مقالاتی در بزرگداشت یکصدمین سال تولد مارگارت مید، (806=789) تهران: نی.
حسن‌زاده، علیرضا (1381). افسانه زندگان. تهران: باز و بقعه.
حسن‌زاده، علیرضا (1395). کودکان و جهان افسانه، تهران: افکار.
حسن‌زاده، علیرضا (1398). "آستانگی ایرانی و بازنمایی نمادین مفهوم آلودگی: مطالعه انسان‌شناختی نظام و رویکرد گفتمانی نمایش شهر قصه اثر بیژن مفید" جامعه‌پژوهی فرهنگی، 10 (3)، 124-95. https://doi.org/10.30465/scs.2019.4939
حسن‌زاده، علیرضا (1401). افق انتظار، میراث فرهنگی و زیبایی‌شناسی پذیرش ادبی در میان نوجوانان و جوانان ایرانی با تاکید بر حوزه‌های فرهنگی گیلان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و گلستان، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
زاکانی، عبید (1381). موش و گربه، تهران: آهو.
زاده‌گرجی، ابراهیم (1383). جلال مرد امروز، تهران: کیهان فرهنگی.
س‍اع‍دی، غ‍لام‍ح‍س‍ی‍ن (1343). عزاداران بیل، تهران: نیل.
ستاری، جلال (1388). پژوهشی در دو داستان هزار و یک شب، تهران: مرکز.
شاملو، احمد (1392). پریا. تهران: خانه ادبیات.
شاملو، احمد (1398). قصه ی دخترای ننه دریا، تهران: چشمه.
شاملو، احمد (1399). خروس زری پیرهن پری، تهران: چشمه.
شریعتی، علی (1361). م‍ذه‍ب ع‍ل‍ی‍ه م‍ذه‍ب، تهران: مرکز فرهنگی جوانان و نوجوانان و انتشارات سبز.
شریعتی، علی (1368). زن، تهران: چاپخش.
شریعتی، علی (الف 1388). حج، تهران: الهام.
شریعتی، علی (ب 1388). ما و اقبال، تهران: الهام.
شریعتی، علی (1357). بازگشت به خویش: بازگشت به کدام خویش؟ تهران: حسینیه ارشاد.
شریعتی، علی (1350). انتظار: م‍ذه‍ب اع‍ت‍راض، تهران: حسینیه ارشاد.
شریعتی، علی. 1390. شهادت، تهران: چاپخش.
عباداللهی واح‍د، داریوش (1348). ه‍رزه گ‍ی‍اه م‍اج‍راج‍و، تبریز: انتشارات نوبل (مرکز پخش).
ع‍ب‍ی‍دزاک‍ان‍ی، ع‍ب‍ی‍دال‍ل‍ه (1387). رساله دلگشا به انضمام رساله‌های تعریفات صدپند و نوادرالامثال، تصحیح و ترجمه و توضیح علی‌اصغر حلبی، تهران: اساطیر.
فرخزاد، فروغ (1369). تولدی دیگر. تهران: انتشارات مروارید.
فردید، سید احمد (1381). دی‍دار ف‍ره‍ی و ف‍ت‍وح‍ات آخرالزمان؛ ب‍ه‌ک‍وش‍ش محمد م‍ددپ‍ور، تهران: چ‍اپ و نشر نظر.
فردید، سید احمد (1395). غرب و غرب‌زدگی و بحران حوالت تاریخی آن در روزگار نیست‌انگار و مکر لیل و نهار زده آخرالزمان کنونی: درس‌گفتارهای سیداحمد فردید در سال ۱۳۶۳، تقریر سیداحمد فردید؛ زیر نظر هیئت علمی بنیاد؛ به اهتمام بنیاد حکمی و فلسفی دکتر فردید، تهران: فرنو.
کسروی، احمد (1324). چ‍گ‍ون‍ه ح‍اج‍ی حسن پ‍س از چ‍ه‍ل سال م‍س‍ل‍م‍ان شد، تهران: پرچم.
کسروی، احمد (1378). در پ‍ی‍رام‍ون ادبیات، تهران: فردوس.
کسروی، احمد (1379). ح‍اف‍ظ چ‍ه م‍ی‌گ‍وی‍د؟، تهران: فردوس.
م‍س‍ک‍وب، ش‍اه‍رخ (1360). ملیت و زبان: نقش دیوان، دین و عرفان در نثر فارسی، تهران: انتشارات فردوسی.
م‍س‍ک‍وب، ش‍اه‍رخ (1373). هویت ایرانی و زبان فارسی، تهران: ب‍اغ آی‍ن‍ه.
م‍س‍ک‍وب، ش‍اه‍رخ (1394). داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع، تهران: نشر فرزان روز.
م‍س‍ک‍وب، ش‍اه‍رخ (1394). درآمدی به اساطیر ایران، تهران: فرهنگ جاوید.
مطهری، مرتضی (1362). خ‍دم‍ات م‍ت‍ق‍اب‍ل اس‍لام و ایران، تهران: صدرا.
مفید، بیژن (بی‌تا). شهر قصه: ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه در دو پ‍رده و چ‍ه‍ار ص‍ح‍ن‍ه، شیراز: س‍ازم‍ان ج‍ش‍ن ه‍ن‍ر.
میلر، کارن (1396). تحلیل افسانه سنگ صبور: فرانمود عملی و دنیای آرمانی، تهران: پژوهشکده مردم‌شناسی.
وی‍ن‍ی‍چ، ات‍ل ل‍ی‍ل‍ی‍ان (1378). خرمگس، ترجمه خ‍س‍رو ه‍م‍ای‍ون‌پ‍ور تهران: امیرکبیر.
ه‍دای‍ت، ص‍ادق (1312). ن‍ی‍رن‍گ‍س‍ت‍ان، تهران: مطبع دانش.
ه‍دای‍ت، ص‍ادق (1334). م‍ج‍م‍وع‍ه ن‍وش‍ت‍ه‌ه‍ای پ‍راک‍ن‍ده ص‍ادق ه‍دای‍ت، با مقدمه حسن ق‍ائ‍م‍ی‍ان. تهران: امیرکبیر.
ه‍دای‍ت، ص‍ادق (1400). اصفهان نصف جهان، تهران: مجید.
یوشیج، نیما (1368). مرقد آقا. تهران: پارس خاوران.
یونگر، ارنست (1355). عبور از خط: م‍ب‍ح‍ث‍ی در ن‍ی‍ه‍ی‍ل‍ی‍س‍م، ترجمه: محمود هومن، با مقدمه جلال آل احمد. تهران: راوی.
Alexander, Bobby Chris (1991). Victor Turner Revisited: Ritual as Social Change. Atlanta: Scholars Press.
Anderson, Gary Clayton. (1986). Little Crow. Minnesota: Minnesota Historical Society Press.
Ayyıldız, Nilay Erdem. (2020). The Exercise of Biopower through Race and Class in the Harry Potter Series, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
Bakhtin, Mikhail M. (1984a). Rabelais and His World. Translated by Helene Iswolsky. Foreword by Krystyna Pomorska. Bloomington, IN: Indiana University Press.
Balandier, Georges (1972). Political Anthropology. Translated by A.M. Sheridan Smith, Harmondsworth: Penguin Books.
Beasley - Murray, Tim (2007). Mikhail Bakhtin and Walter Benjamin: Experience and Form. New York: Palgrave Macmillan.
Blumenkrantz, David G. (2016). Coming of Age the Rite Way: Youth and Community Development Through Rites of Passage, New York: Oxford University Press.
Briggs, Charles L. (1993). “Personal Sentiments and Polyphonic Voices in Warao Women's Ritual Wailing: Music and Poetics in Critical and Collective Discourse.” American Anthropologist 95(4): 929–957.
Brummett, Palmira Johnson. (2000). Image and Imperialism in the Ottoman Revolutionary Press, 1908-1911, New York: SUNY Press.
Cherstich, Igor and Martin Holbraad, Nico Tassi. (2020). Anthropologies of Revolution: Forging -Time, People, and Worlds, Okland: Univercity of California Press.
Epstein, David G. (2003). Reading Harry Potter: Critical Essays, Westport: Greenwood Publishing Group.
Erickson, Paul A. and Liam Donat Murphy. (2008). A History of Anthropological Theory, North York and New York: University of Toronto Press.
Gluckman, Max (1954). Rituals of Rebellion in South-East Africa, Manchester: Manchester University Press.
Gluckman, Max (1955). Judicial Process Among the Barotse of Northern Rhodesia, Manchester: Free Press.
Gluckman, Max. (1963). Order and Rebellion in Tribal Africa: Collected Essays with an Autobiographical Introduction by Max Gluckman. New York: Free Press of Glenco.
Green, Miranda. (2003). Symbol and Image in Celtic Religious Art, New York: Routledge,
Greg M. Nielsen, (2002). The Norms of Answerability: Social Theory between Bakhtin and Habermas, Albany: SUNY Press.
Hassanzadeh, Alireza and Somayeh Karimi. (2010). "The Formation of Non-state Normative Orders and the Rituals of Pilgrimage." The International Journal of Interdisciplinary Social Sciences: Annual Review 5 (3): 287-298. doi:10.18848/1833-1882/CGP/v05i03/51628.
Hassanzadeh, Alireza. (2010). "The External Space as a Source of Pollution: Iranian Intellectuality and the Image of the West." The International Journal of the Humanities: Annual Review 8 (3): 87-100. doi:10.18848/1447-9508/CGP/v08i03/42873.
Hassanzadeh, Alireza. (2014). "The Inter-normativity and Upward Liminality." The International Journal of Interdisciplinary Cultural Studies 8 (3): 13-28. doi:10.18848/2327-008X/CGP/v08i03/53198.
Hassanzadeh, Alireza and Somayeh Karimi. (2019). “Ritual of Holy Healing in Northern Iran: Rebellion Rituals of Spiritual Power”. the Anthropologist 33 (1-3), 80-90, 2019.
Hassanzadeh, Alireza and Somayeh Karimi. (2022). “The Interaction between Language and Ritual in the Pilgrimage of Shabe-Arus (Wedding Nigh)” Anthropology of the Middle East, Vol. 17, No. 2, Winter 2022: 118–139, doi:10.3167/ame.2022.170208.
Hassanzadeh, Alireza. (2012). “Liminality as normative disorder: cultural anthropological redefinition of 'normative orders”. International Journal of the Humanities, 9(11), 205-21.
Hassanzadeh, Alireza. (2013). Rituality and Normativity, Amsterdam: Amsterdam University Press.
Hoffmann, Kathryn A. (2005). “Of Monkey Girls and a HogFaced Gentlewoman: Marvelin Fairy Tales, Fairgrounds,and Cabinets of Curiosities,” Marvels & Tales 19 (1): 67–85.
Larsen, Timothy (2014). The Slain God: Anthropologists and the Christian Faith, Oxford: Oxford University Press.
Lévi-Strauss, Claude (1982). The Raw and the Cooked: Mythologiques, Volume 1, Chicago: University of Chicago Press.
Miller, Dean. (2014). Animals and Animal Symbols in World Culture, New York: Cavendish Square Publishing, LLC.
Paz, Octavio. (1985). The labyrinth of solitude: life and thought in Mexico. Harmondsworth; New York: Viking Penguin.
Propp, Vladimir I͡Akovlevich. (1968). Morphology of the Folktale: Second Edition, Texas: University of Texas Press.
Riall W. Nolan. (2003). Anthropology in Practice: Building a Career Outside the Academy, London: Lynne Rienner Publishers.
Rohrer, Ingo (2014). Cohesion and Dissolution: Friendship in the Globalized Punk and Hardcore Scene of Buenos Aires, Wiesbaden: Springer Science & Business Media.
Rowe, Sharon. (2008). “Modern Sports: Liminal Rituals or Liminoid Leisure?” in Graham St. John (Ed.), Victor Turner and Contemporary Cultural Performance, (pp. 127-149), Berghahn Books.
Schechner, Richard (2010). Between Theater and Anthropology, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Snipes, Marjorie M. (2018). “communitas keeps revealing itself: the unfinished business of communitas” in Frank A. Salamone, Marjorie M. Snipes (Eds.), The Intellectual Legacy of Victor and Edith Turner, (pp. 15-32), Lanham and New York: Rowman & Littlefield.
Steinby, Lissa. (2014). “Concepts of Novelistic Polyphony: Person-related and Compositional-Thematic” in Liisa Steinby, Tintti Klapuri (Eds.), Bakhtin and his Others: (Inter)subjectivity, Chronotope, Dialogism, (pp. 37-54), Anthem Press.
Stephenson, Barry (2012). “Ritual Negotiations in Lutherland” in Ute Hüsken, Frank Neubert (Eds.), Negotiating Rites, (pp. 81-98), Oxford and New York: Oxford University Press.
Turner, Victor Witter and Edith L. B. Turner (1978). Image and Pilgrimage in Christian Culture: Anthropological Perspectives, New York: Columbia University Press.
Turner, Victor (1968). " Myth and Symbol," in David L. Sills (Ed.), International Encyclopedia of the Social Sciences, Vol. 10 (pp. 576-582), New York: Collier & McMillan.
Turner, Victor (1974). Dramas, Fields, and Metaphors: Symbolic Action in Human Society (Ithaca, NY: Cornell University Press.
Turner, victor W. (1968). The Drums of Affliction. Oxford: Clarendon Press.
Turner, Victor Witter (1968). The Anthropology of Performance, New York: PAJ Publications.
Turner, Victor Witter (1976). The Forest of Symbols; Aspects of Ndembu Ritual, Ithaca: Cornell University Press.
Turner, Victor Witter (1979). Process, performance, and pilgrimage: A study in comparative symbology. New Delhi, India: Concept.
Turner, Victor Witter and Edith L. B. Turner (1978). Image and Pilgrimage in Christian Culture, New York: Columbia University Press.
Turner, Victor Witter. (1995). The ritual process: Structure and anti-structure, New York: Transaction Publishers.
van Gennep, Arnold (2013). The Rites of Passage, London and New York: Routledge.
Vice, Sue. (1997). Introducing Bakhtin, New York: Manchester University Press.
Wilder, Lina Perkins. (2010). Shakespeare's Memory Theatre: Recollection, Properties, and Character, New York: Cambridge University Press.
Wood, Victoria Scala (2007). “the strongest oaths are straw: ritual inversion in Shekespears’ The Tempest” in Michele Marrapodi (Ed.), Italian Culture in the Drama of Shakespeare & His Contemporaries: Rewriting, Remaking, Refashioning, (pp. 197-206), Ashgate Publishing
Yaneva, Rozaliya. (2012). Misrule and Reversals: Carnivalesque Performances in Christopher Marlowe’s Plays, Munchen: Herbert Utz Verlag.
Zipes, Jack. (2007). Fairy Tales and the Art of Subversion, Routledge.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 238 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 163 |
||