آمار
| تعداد نشریات | 28 |
| تعداد شماره‌ها | 426 |
| تعداد مقالات | 4,164 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,739,125 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,988,664 |
جایگزینی نسلی و خانواده‌گرایی در ایران | ||
| جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی | ||
| دوره 10، شماره 21، شهریور 1402، صفحه 127-158 اصل مقاله (841.1 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/ssi.2023.24876.2073 | ||
| نویسندگان | ||
| میلاد بگی* 1؛ نسترن کریمی آرام2 | ||
| 1استادیار جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان | ||
| 2کارشناس ارشد جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان | ||
| تاریخ دریافت: 22 دی 1401، تاریخ بازنگری: 07 مرداد 1402، تاریخ پذیرش: 12 مرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| اهداف: خانواده‌گرایی به‌عنوان ویژگی بارز جامعه ایرانی طی دهه‌های اخیر با تغییراتی همراه بوده است. هدف مطالعه حاضر، بررسی تأثیر جایگزینی نسلی بر وقوع این تغییرات با استفاده از تحلیل داده‌های پیمایش ارزش‌های جهانی طی دوره 1399-1379 است. هرم‌های جمعیتی بر حسب تحصیلات نشان داد جایگزینی نسلی سبب ایجاد تغییرات گسترده‌ای در ساختار جمعیتی ایران شده است. روش مطالعه: پژوهش حاضر به روش کمی و با استفاده از تکنیک تحلیل ثانویه انجام گرفته است. داده‌های مورد استفاده برای این مطالعه از پیمایش ارزش‌های جهانی اقتباس شد. جامعهی آماری شامل همهی ایرانیان 15 ساله و بالاتر است. نمونه‌گیری نیز با روش خوشهای چند مرحلهای انجام گرفته است. یافته ها: ماهیت کلّی خانواده، اهمیت و اعتماد به آن در همه نسل‌ها مشابه است. اما در مورد رفتارهای درون خانواده، تفاوت‌ها آشکار است. نسل‌های جوان‌تر دیدگاه‌های رادیکال‌تری دارند. پذیرش طلاق و سقط‌جنین، منسوخ دانستن ازدواج و مخالفت با مراقبت از والدین توسط فرزندان در بین آن‌ها بیشتر است. تفاوتهای معناداری در میزان خانواده‌گرایی نسل‌ها مشاهده شد و تفاوت متولدین 1370 و پس از آن با پیشینیانشان چشمگیرتر است. دلیل آن می‌تواند دوران جامعه‌پذیری متفاوت آن‌ها باشد که مشخصه‌ی اصلی آن گسترش رسانه‌های جمعی و اینترنت است که بر شکل‌گیری اندیشه‌های مدرن جوانان اثرگذار است. سکولاریسم، ارزش‌های پسامادی‌گرایانه و بی‌اعتقادی مذهبی که تاثیر منفی بر خانواده‌گرایی داشتند، در بین آن‌ها بیشتر است. نتیجه گیری: انتظار می‌رود با گسترش این ارزش‌ها و تداوم روند جایگزینی نسلی، میزان خانواده‌گرایی در آینده کاهش بیشتری داشته باشد. هرچند سیاست‌ها و برنامه‌های دولت می‌تواند این روند را تسریع یا آهسته سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خانواده‌گرایی؛ جایگزینی نسلی؛ ارزش‌های خانوادگی؛ نسل؛ پیمایش ارزش‌های جهانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Cohort replacement and familism in Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Milad Bagi1؛ Nastaran Karimi Aram2 | ||
| 1Assistant Professor of Demography, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| 2M.A. in Demography, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Objectives: The prominent feature of Iranian society, familism, has changed in recent decades. This study investigates the effect of cohort replacement on these changes. Methods: For this porpose, we analyzed WVS data during 2000-2020 and Wittgenstein center data. Findings: Demographic pyramids based on education reveal that cohort replacement has significantly transformed Iran's demographic composition. All cohorts accept the family as a totality and there is a consensus on its importance. However, differences are considerable when it comes to behaviors within the family. The younger generations’ attitudes are more radical. Divorce and abortion acceptance are higher among them. Most of them consider marriage as an outdated institution; fewer believe that having children is a social obligation or taking care of parents is the responsibility of children. The familism varies significantly between cohorts and the difference between the 1990s cohort with their predecessors is more evident. They experienced different socialization. They have been raised in an era in which mass media and the Internet evolved, which positively affects young people's formation of modern thoughts. The 1990s cohort has a higher disbelief, secular and post-materialist values that decrease familism. Conclusion: The expansion of these values and continuation of the cohort replacement will lead to a further decline in familism in the future. However, government policies can accelerate or slow down this process. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Familism, cohort replacement, family values, generation, World Values survey | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم پور، داوود (1395). بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی منطقه 13 نسبت به تفاوت ارزش‌های اجتماعی آنان با والدین در رابطه با خانواده و ازدواج. مطالعات جامعه‌شناسی، 7 (25)، 95-114.
احمدی، وکیل؛ قاسمی، وحید؛ کاظمی پور، شهلا (1391). بررسی نقش گذار جمعیتی در تغییرات جامعه شناختی خانواده. مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، 10 (1)، 81-102.
امامی، پریرخ؛ هاشمیانفر، سیدعلی؛ حقیقتیان، منصور (1397). بررسی رابطه سرمایه فرهنگی و خانواده گرایی در بین ساکنان شهر اصفهان. فصلنامه علمی پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 11 (37)، 165-184.
آزاد ارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمد حسین؛ ایثاری، مریم و طالبی، سحر (1390). ﺳﻨﺦ ایران‌شناسی اﻟﮕﻮﻫﺎی رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﻴﺶ از ازدواج. جامعهپژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم مطالعات انسانی و مطالعات فرهنگی، 2 (2)، 1-24.
آزاد ارمکی، تقی؛ مدیری، فاطمه؛ وکیلی، عارف (1389). خانوادهی ایرانی، فروپاشی یا تغییرات بنیادی با بررسی نقش آموزش عمومی/همگانی در بهبود وضع موجود. خانواده و پژوهش، 7 (1)، 63-84.
آزاد ارمکی، تقی (1380). شکاف بین نسلی در ایران. نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران (ویژهی دومین همایش مسائل اجتماعی ایران)، 3 (4)، 69-57.
آزاد ارمکی، تقی (1383). رابطة بین نسلی درخانواده ایرانی. مجموعه مقالات مسائل اجتماعی ایران. تهران، انجمن جامعه شناسی ایران.
آزاد‌ارمکی، تقی (1386). فرآیند تغییر نسلی بررسی فراتحلیلی در ایران. پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، (1)، 41-68.
برگر، پیتر و لاکمن، تامس (1387). ساخت اجتماعی واقعیت. ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بگی، میلاد (1397). پویایی خانوار در ایران: عوامل تعیینکننده تغییرات در ترتیبات زندگی افراد، ساختار و بُعد خانوار در سه دهه‌ی اخیر، پایان‌نامه دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
بگی، میلاد؛ عباسی شوازی، محمدجلال (1399). پویایی خانوار در ایران: مطالعه چهار دهه تغییرات در ساختار خانواده و خانوار. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، 15 (30)، 203-230.
بگی، میلاد (1400). تمایل به بی‌فرزندی و تک‌فرزندی در میان زوجین تازه ازدواج‌کرده در ایران. فصلنامه پایش، 21 (1)، 69-79.
بگی، میلاد (1401). نقش طلاق در تغییر ترتیبات زندگی با تأکید بر تمایزات جنسیتی. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 11 (2)، 1-20.
تاجیک، محمدرضا ( 1381 ). جامعه ایرانی و شکاف میان نسل‌ها. نشریه راهبرد، (26)، 264-282.
توکلی، مهناز (1382). بررسی ویژگیهای دو نسل در چارچوب نظام ارزشی (مجموعه مقالات) نگاهی به پدیده گسست نسل‌ها، به اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
حسینی، حاتم؛ تیموری ارشد، رضا (1398). تبیین دوام ازدواج منجر به طلاق در ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 4 (27)، 153-115.
حیدری، حسین (1398). مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر جهانی‌شدن بر کارکردهای خانواده. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 14 (47)، 103-83.
خلج آبادی فراهانی، فریده؛ کاظمی‌پور، شهلا و رحیمی، علی (1391). ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺑﺎ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺒﻞ از ازدواج ﺑﺮ ﺳﻦ ازدواج و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ازدواج در ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎی ﺗﻬﺮان، خانوادهپژوهی، 9 (33)، 7-28.
دانش، پروانه؛ ذاکری نصرآبادی، زهرا و عبداللهی، عظیمه سادات (1393). تحلیل جامعه‌شناختی شکاف نسلی در ایران. جامعهپژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 5 (3)، 1-31.
رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ فلاح نژاد، لیلا (1396). تفاوتهای نسلی ارزش ازدواج: مورد مطالعه شهر هشتگرد. مطالعات راهبردی زنان، 19 (75)، 63-84.
رئیسی، کتایون؛ فراشبندی، رضا (1396). خانواده و شکاف بین نسلی،اولین همایش ملی آسیب شناسی و آسیب زدایی پدیده شکاف بین نسلی (زمینه ها،چالش ها و راهکارها).
زارع شاهآبادی، اکبر ؛ سلیمانی، زکیه (1391). بررسی عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به روابط پیش از ازدواج در دانشگاه یزد. رفاه اجتماعی، 12 (45)، 339-346.
ساروخانی، باقر؛ صداقتی فرد، مجتبی (1388). شکافِ نسلی در خانوادة ایرانی؛ دیدگاه‌ها و بینش‌ها. پژوهش نامه علوم اجتماعی، 3 (4)، 32-7.
سازمان ملی جوانان (1380). وضعیت و نگرش جوانان ایران، تهران: انتشارات سازمان ملی جوانان.
سرایی، حسن ؛ اجاقلو، سجاد (1392). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران (مطالعه موردی: زنان شهر زنجان). مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5 (4)، 19-42.
شیرزاد، امیر (1388). بررسی وضعیت شکاف نسلی دانشجویان پسر خوابگاه نواب دانشگاه مازندران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران.
صادقی، رسول؛ خداپرست، فاطمه سادات (1402). ترتیبات زندگی سالمندان ایرانی و همبسته‌های اجتماعی‌ـ جمعیتی آن. نشریه علمی پژوهشی سالمند. 18 (1): 134-147.
صباغچی، مرجان؛ عسگری ندوشن، عباس و ترابی، فاطمه (1396). عوامل تعیینکننده نگرش به ازدواج و تشکیل خانواده در شهر یزد. مطالعات جمعیتی، 3 (1)، 131-162.
صبوری خسروشاهی، حبیب (1393). تفاوت بین نسلی در خانواده. تغییرات اجتماعی – فرهنگی، 11 (3)، 78-90.
غلامرضا کاشی، محمدجواد ( 1383 ). بازتاب دو تجربهی گرم در نسل‌ها (از کتاب جوانان و مناسبات نسلی درایران). به اهتمام محمدعلی محمدی. تهران: انتشارات پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
فتحی، الهام؛ جاوید، نورمحمد؛ سرخیل، بهناز و زبرجد، سودابه (1396). تغییرات میانگین سن ازدواج در ایران. دو ماهنامهی تحلیلی-پژوهشی، 5 (2)، 8-12.
قادرزاده، امید؛ محمدی، فردین و محمدی، حسین (1396). جوانان و روابط پیش از ازدواج: مطالعه کیفی زمینه‌ها، تعاملات و پیامدهای آن. راهبرد فرهنگ، 38، 7-40.
گودرزی، سعید (1388). تغییر ارزش‌های جوانان و عوامل مرتبط با آن. رفاه اجتماعی، 10 (39)، 421-444.
گیدنز، آنتونی (1378). راه سوم و بازسازی سوسیال دموکراسی، ترجمه منوچهر محسنی، تهران: نشر تیراژه.
مدیری، فاطمه (1397). گونههای مختلف ارزش‌های خانوادگی و همبسته‌های اقتصادی اجتماعی آن در شهر تهران. فصلنامه جامعه‌شناسی کاربرد، 29 (1)، 147-166.
مدیری، فاطمه ؛ مهدوی، محمد صادق (1394). ارزش‌های پست مدرن خانوادگی در شهر تهران. فصلنامه خانواده پژوهشی، 11 (43)، 281-296.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1393). ازدواج موقت و تأثیر آن بر تعدیل روابط نامشروع جنسی، تهران.
معیدفر، سعید (1383). شکاف نسلی یا گسست فرهنگی (بررسی شکاف نسلی در ایران). مطالعات جامعه شناختی، 24 (10)،
80-55.
معیدفر، سعید (1387). مشکل استقلال جوانان و تأثیر آن در نگرشهای سیاسی آنان. مجموعه مقالات و گفت و گوها "امروز و فردای جوان ایرانی" . انتشارات مؤسسه تحقیقات و توسعه‌ی انسانی.
نظری، حامد؛ گنجی، محمد؛ بابایی فرد، اسدالله (1398). فراتحلیل کیفی پژوهش‌های ناظر بر زمینه‌ها و عوامل تغییرات خانواده ایرانی. زن و مطالعات خانواده، 12 (45)، 103-134.
نیک‌پرور، فاطمه؛ پناغی، لیلی؛ مظاهری، محمدعلی (1390). تغییر ملاک‌های ازدواج در سه نسل: ارائه یک مدل زمینه‌ای مقدماتی. خانواده پژوهی، 7 (2)، 187-205.
یوسفی، نریمان (1391). شکاف ارزشی بیننسلی در خانوادههای تهرانی. فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، 2 (7)، 213-240.
Adelson, J. (1970). What generation gap? The New York times, Retrived from https://www.nytimes.com/1970/01/18/archives/what-generation-gap-what-generation-on-gap.html
Alwin, D. F. (1990). Cohort replacement and changes in parental socialization values. Journal of Marriage and the Family, 52, 347-360.
Axinn, W. G., & Thornton, A. (1993). Mothers, children, and cohabitation: The intergenerational effects of attitudes and behavior. American Sociological Review, 233-246.
Bagi, M., & Abbasi-Shavazi, M. J, (2021). Projections of Family Households and Living Arrangements and Applications in Iran; in The Innovative Multistate Methods for Household and Living Arrangement Projections and Applications, (Pp. 606-620). Science Press, Beijin.
Bengtson, V. L. (1970). The generation gap: A review and typology of social-psychological perspectives. Youth & Society, 2(1), 7-32.
Bumpass, L. L. (1998) The changing significance of marriage in the United States, In The changing family in comparative perspective: Asia and the United States (Pp. 63 – 79). Honolulu, HI: East-West Center.
Castiglioni, M., & Dalla Zuanna, G. (1995). Some indications on reproductive behaviour of never married women in Italy. In Contribution of Italian scholars to the European Population Conference (Pp. 5-21). Wydawca Nieznany.
Castiglioni, M., & Zuanna, G. D. (1994). Innovation and tradition: Reproductive and marital behaviour in Italy in the 1970s and 1980s. European Journal of Population, 10(2), 107-141.
Choi, Y., Kim, T. Y., Lee, J. P., Tan, K. P. H., Noh, S., & Takeuchi, D. (2021). Upholding familism among Asian American youth: Measures of familism among Filipino and Korean American youth. Adolescent Research Review, 6(4), 437-455.
Friedenberg, E. Z. (1969). The generation gaps. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 382(1), 32-42.
Lesthaeghe, R. (2014). The second demographic transition: A concise overview of its development. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(51), 18112-18115.
Lesthaeghe, R., & Surkyn, J. (2002). New forms of household formation in Central and Eastern Europe-Are they related to newly emerging value orientations? In Economic Survey of Europe (Pp. 197-216). UNECE, Geneva.
Lipset, S. M. (1968). The activists: A profile. The Public Interest, 13, 39-51.
Lubell, S. (1968). That generation gap. The Public Interest, 13, 52-60.
Lutz, W. (2013). Demographic metabolism: A predictive theory of socioeconomic change. Population and Development Review, 38, 283-301.
Mannheim, K (1970). The problem of generations. Psychoanalytic Review, 57(3), 378-404.
Manning, W. D., Longmore, M. A., & Giordano, P. C. (2007). The changing institution of marriage: Adolescents’ expectations to cohabit and to marry. Journal of Marriage and Family, 69(3), 559-575.
Mayer, B. (2013). Family change theory: A preliminary evaluation on the basis of recent cross-cultural studies. In Intergenerational relations (Pp. 167-188). Policy Press, Bristol.
Merton, R. K. (1968). Social theory and social structure. Simon and Schuster, New York.
Nichols, L. S., & Junk, V. W. (1997). The sandwich generation: Dependency, proximity, and task assistance needs of parents. Journal of Family and Economic Issues, 18(3), 299-326.
Ovink, S. M., & Kalogrides, D. (2015). No place like home? Familism and Latino/a–White differences in college pathways. Social Science Research, 52, 219-235.
Parsons, T. (1951) The social System. Free Press, Illinois.
Reher, D. S. (1998). Family ties in Western Europe: persistent contrasts. Population and Development Review, 24(2), 203-234.
Reiss, I. L. (1968). How & why America’s sex standards are changing. Trans-action, 5(4), 26-32.
Rozak, T. (1969). The Making of a Counter Culture. Doubleday, New York.
Ryder, N. B. (1985). The cohort as a concept in the study of social change. In Cohort analysis in social research (Pp. 9-44). Springer, New York.
Schmid, L. (2021). Work, divorce and post-marital living arrangements in Germany: the role of stress, couples’ division of labour and alternative partnerships, Doctoral dissertation, Universitätzu Köln.
Schwartz, S. J. (2007). The applicability of familism to diverse ethnic groups: A preliminary study. The Journal of Social Psychology, 147(2), 101-118.
Slater, P. E. (1970). The pursuit of loneliness. Penguin press.
Sobotka, T., & Berghammer, C. (2021). Demography of family change in Europe. In Research Handbook on the Sociology of the Family (Pp. 162-186). Edward Elgar Publishing.
Statista (2022). Mean age of females at first marriage in Europe in 2014, by country, Retrived from: https://www.statista.com/statistics/612768/mean-age-of-female-at-first-marriage-in-european-countries/
Traub, S. H., & Dodder, R. A. (1988). Intergenerational conflict of values and norms: A theoretical model. Adolescence, 23(92), 975–989.
Horowitz, J. M., Graf, N., Livingston, G. (2019). The landscape of marriage and cohabitation in the U.S, Pew research center. Retrived from: https://www.pewresearch.org/social-trends/2019/11/06/the-landscape-of-marriage-and-cohabitation-in-the-u-s/#:~:text=The%20share%20of%20adults%20ages,marriage%20and%20cohabitation%20is%2035%25.&text=About%20one%2Din%2Dfour%20adults,and%2026%25%20have%20done%20neither.
Dalla Zuanna, G. (2004). The banquet of Aeolus: A familistic interpretation of Italy’s lowest low fertility. In Strong Family and Low Fertility: A Paradox? New Perspectives in Interpreting Contemporary Family and Reproductive Behaviour (Pp. 105-125). Dordrecht: Springer Netherlands
. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 164 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 140 |
||