آمار
| تعداد نشریات | 29 |
| تعداد شماره‌ها | 431 |
| تعداد مقالات | 4,216 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,796,964 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,043,975 |
تحلیل گفتمانی زمینه‌های نارضایتی و رفتارهای اعتراضی دو دهه اخیر (با تأکید بر روش تحلیل گفتمان لاکلو و موف) | ||
| جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی | ||
| دوره 10، شماره 21، شهریور 1402، صفحه 235-277 اصل مقاله (870.11 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/ssi.2023.25231.2097 | ||
| نویسندگان | ||
| کریم رضادوست1؛ جعفر هزارجریبی2؛ احسان کاظمی3؛ هیدا طوافی* 4 | ||
| 1دانشیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز.اهواز.ایران | ||
| 2استاد جامعه شناسی، گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.تهران. ایران | ||
| 3استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.اهواز. ایران | ||
| 4دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز.اهواز.ایران | ||
| تاریخ دریافت: 14 فروردین 1402، تاریخ بازنگری: 26 مرداد 1402، تاریخ پذیرش: 29 شهریور 1402 | ||
| چکیده | ||
| اهداف: پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی زمینه‌های نارضایتی و رفتارهای اعتراضی دو دهه اخیر (1380- تابستان 1400) در ایران با تأکید بر اعتراضات در استان خوزستان صورت گرفت. روش مطالعه: پژوهش برای دستیابی به هدف فوق از روش تحلیل گفتمان بهره برده است. مشارکت کنندگان پژوهش 34 نفر از افراد مطلع، معتمدین محلی و افراد دارای قدرت تحلیل مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، مدیران و کارشناسان سازمان‌های مختلف در حوزه فضای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی، اساتید دانشگاه و کارشناسان متخصص و آشنا به موضوع و متون موجود در زمینه وضعیت نارضایتی و اعتراضات موجود در دو دهه اخیر می‌باشد. این مشارکت کنندگان با استفاده از نمونه گیری نظری در فرآیند جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها انتخاب شده‌اند. داده‌ها با استفاده از روش مصاحبه عمیق جمع آوری و به کمک روش تحلیل گفتمان لاکلو و موف از طریق مراحل سه گانه (ترسیم فضای گفتمانی، غیریت سازی و مفصل بندی) تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: تحلیل گفتمان متون بازگوکننده آن بود که دال شناور اعتراضات و نا آرامی‌های در خوزستان با برجسته‌سازی «انباشت مطالبات مردم» به‌عنوان دال اصلی، رویکرد گفتمان اعتراضات و نا آرامی‌های در دو دهه اخیر در خوزستان را برای ما آشکار می‌نماید. چنین برجسته‌سازی‌ای، معرّف وقته‌ها یا مدلول‌هایی خاص خود می‌باشد؛ بطوریکه «نابرابری منطقه‌ای» «بحران آبی و خشکسالی» «معضلات زیست محیطی» «عدم حکمرانی خوب شهری» «احساس ناکامی و ناامیدی» «طایفه گرایی» «کنشگری بازیگران مختلف» «معیشت‌محوری» «احساس محرومیت نسبی» به‌عنوان وقته‌ها و دال‌های اصلی مفصل‌بندی گفتمان نارضایتی در دو دهه اخیر در خوزستان را سامان می‌دهند. نتیجه گیری: تحلیل گفتمان به روش لاکلاو و موف در خصوص نارضایتی‌ها در دو دهه اخیر در خوزستان، مبیّن آن است که مشکلات به‌جامانده از انبوه مسائل حل‌نشده استان خوزستان، کار را به نقطه‌جوش رسانده است و در این میان، ترکیبی از احساسات و ادراکات مردم خوزستان نیز بر رفتار و کنش سیاسی آنان تأثیر گذار بوده و در نهایت، بروز رفتار اعتراضی و پدیده ناآرامی را شکل داده است. بر اساس نتایج، مفصل بندی گفتمان حاکم بر رفتارهای اعتراضی و نارضایتی‌های اجتماعی در دو دهه اخیر ترسیم گردیده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نارضایتی اجتماعی؛ رفتار اعتراضی؛ نهاد سیاسی؛ نهاد اقتصادی؛ تحلیل گفتمان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Discourse Analysis of the Grounds of Dissatisfaction and Protest Behaviors of the Last Two Decades (with an Emphasis on Laclau and Mouffe's Discourse Analysis Method) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Karim Rezadoost1؛ Jafar Hezar Jaribi2؛ Ehsan Kazemi3؛ Hida Tavafi4 | ||
| 1Associate Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz.Ahvaz. Iran | ||
| 2Professor of Sociology, Department of Cooperation and Social Welfare, Faculty of Social Sciences, Allameh Tebateba'i University of Tehran,.Tehran.Iran | ||
| 3Assistant Professor of Political Science, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Shahid Chamran University of Ahvaz.Ahvaz. Iran | ||
| 4Ph.D. Candidate in Sociology of Social Problems of Iran, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz.Ahvaz.Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Objectives: The current research was carried out with the aim of sociologically explaining the grounds of dissatisfaction and protest behaviors in the last two decades (summer 1400-1380) in Iran, with an emphasis on protests in Khuzestan province. Methods: The research has used the discourse analysis method to achieve the above goal. The research participants are 34 knowledgeable people, local trustees and people with the ability to analyze social, cultural and political issues, managers and experts of various organizations in the field of cultural, social, political and security environment, university professors and expert experts familiar with the subject and texts. It is related to the state of dissatisfaction and protests in the last two decades. These participants were selected using theoretical sampling in the process of data collection and analysis. The data were collected using the in-depth interview method and analyzed with the help of Laclou and Mouffe's discourse analysis method through three steps (drawing the discourse space, alienating and articulating). Results: The discourse analysis of the texts revealed that the floating sign of protests and unrest in Khuzestan by highlighting the "accumulation of people's demands" as the main sign, reveals the approach of the discourse of protests and unrest in Khuzestan in the last two decades. Such highlighting is indicative of its own specific times or meanings; So that "regional inequality", "water crisis and drought", "environmental problems", "lack of good urban governance", "feeling of failure and hopelessness", "tribalism", "activism of different actors", "economy-centered", "feeling of relative deprivation" as the main moments and signifiers. They organize the articulation of the dissatisfaction discourse in the last two decades in Khuzestan. Conclusion: Discourse analysis according to Laclau and Mouffe regarding dissatisfactions in the last two decades in Khuzestan shows that the problems left over from the multitude of unresolved issues in Khuzestan province have brought the work to a boiling point, and in the meantime, a combination of people's feelings and perceptions. Khuzestan has also influenced their behavior and political action and finally, it has formed the emergence of protest behavior and the phenomenon of unrest. Based on the findings, the articulation of the ruling discourse on protest behaviors and social dissatisfactions in the last two decades has been drawn. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Social dissatisfaction, protest behavior, political institution, economic institution, discourse analysis | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، حامد؛ پناهی مهربانی، مجید؛ بیگلری، پویان (1401). تأثیرات آلودگی رودخانه مرزی ارس توسط کشورهای ارمنستان و آذربایجان بر امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران. مجله پژوهشنامه مطالعات مرزی، 10(4)، 129- 146.
آپ، کارل دیتر (۱۳۹۵). جنش اجتماعی و اعتراض سیاسی. ترجمه مجید عباسی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
احمدی، یعقوب (1398). تأثیر انواع سرمایه اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی بر انواع مشارکت سیاسی مورد مطالعه شهروندان 18 سال به بالای سنندج. مجله جامعه شناسی کاربردی، 30(3)، 1-22.
آزاد ارمکی، تقی؛ جلایی پور، حمید رضا؛ حاجلی، علی (1400). پیدایش جمعیت معترض: از جنبش‌های شهری تا جنبش‌های فراگیر. مجله توسعه محلی (دانشکده علوم اجتماعی)، 12(2)، 473- 499.
افشانی، علیرضا؛ کبریایی، شیوا (1399). از احساس بی عدالتی تا بدبینی اجتماعی: رنج مضاعف شهروندان. فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران، 10(2)، 7- 27.
افتخاری، جواد (1347). ولگردی از نظر حقوق جزای تطبیقی (رساله دکتری، رشته حقوق، دانشگاه تهران).
آهنگری، عبدالمجید و بغلانی، مریم (1395). تعیین درجه توسعه‌یافتگی شهرستانهای استان خوزستان از نظر شاخص‌های بهداشتی- درمانی در دو مقطع زمانی 1387 و 1392. فصلنامه اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، 23(11)، 146- 166.
باقری، معصومه؛ طوافی، هیدا (1400). مطالعه جامعه شناختی وضعیت امید به آینده و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: حاشیه نشینان کلانشهر اهواز). طرح پژوهشی. مجری: دانشگاه شهید چمران اهواز.
براتعلی پور، مهدی؛ امانی، محمد رضا (1396). کنش‌های هویتی در جنبش‌های اجتماعی جدید (مورد مطالعه جنبش‌های اعتراضی در ایران و انگلستان). نشریه سیاست‌های راهبردی و کلان، 5(20)، 1- 26.
پناهی، محمد حسین؛ گودرزی، آیت (1392). ناآرامی‌های اجتماعی؛ عوامل و فرآیند آن. پژوهش نامه نظم و امنیت انتظامی، 6(3)، 1-30.
تیلی، چارلز (۱۳۸۶). مدل‌ها و واقعیت‌های کنش جمعی توده‌ای. ترجمه علی حاجلی. در کتاب فهم و مطالعه جنبش‌های اجتماعی جدید. تهران: جامعه و فرهنگ.
حاجیانی، ابراهیم (1397). اعتراضات و ناآرامی‌های دی ماه 1396؛ تحلیل‌ها و برآوردها. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبرد.
حاجیانی، ابراهیم (1397). ناامیدی اجتماعی: گرانیگاه ناآرامی‌های دی ماده 1396. برگرفته شده از کتاب مجموعه مقالات اعتراضات و ناآرامی‌های دی ماه 1396؛ تحلیل‌ها و برآوردها. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبرد.
حسینی زاده آرانی، سید سعید؛ مرادی، عبداله؛ وثوقی اصل، اصغر؛ مهتری آرانی، محمد(1401). تحلیل بر ریشه‌های اجتماعی شکل گیری و بروز نارضایتی اجتماعی در ایران(مورد مطالعه: شهروندان تهرانی). فصلنامه علمی امنیت ملی، 12(43)، 227- 260.
حسینی، حسین؛ مقدم فر، حمید رضا؛ قنبر پور، مصطفی (1393). واکاوی نقش و کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در حوادث انتخابات سال 1388 جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه آفاق امنیت، 7(24)، 53-77.
حیدری، آرمان؛ ملک احمدی، حکیمه (1398). تحیل بازنمایی زن در گفتمان اعتدال، تحلیل گفتمانی سخنرانی‌های حسن روحانی. مجله پژوهش نامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 10(4)، 53- 76.
ربیعی، مهناز (1401). مطالعه تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات و توزیع درآمد بر ناآرامی‌های اجتماعی در ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 22(1)، 175- 204.
رئیسی نژاد، آرش (1397). انقلاب و جنبش‌های اجتماعی، خوانشی نوین. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی بین الملل، 9(4)، 61- 89.
رمضانی آرانی، مجید؛ محمدیان ساروی، محسن (1399). شناسایی و اولویت بندی عوامل اقتصادی مؤثر بر بروز نارضایتی‌های اجتماعی (مورد مطالعه شهروندان تهران). فصلنامه علمی مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی، 10(38)، 69- 96.
ساسانیان، سعید (1396). عملیات روانی سایت العربیه بر عرب‌های خوزستان با تمرکز بر احساس محرومیت نسبی رفاهی. فصلنامه آفاق امنیت، 11(38)، 115- 142.
صادقیان، خدیجه؛ علمی، محمود (1392). بررسی رابطه رضایت اجتماعی با مسئولیت اجتماعی دبیران دبیرستان‌های عجب شیر. مطالعات جامعه شناسی، 5(19)، 3- 21.
صارمی، نوذر امین؛ خواجه پور، جواد (1395). بررسی عوامل صنفی تأثیرگذار بر نارضایتی‌های کارگری استان کرمان. فصلنامه پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، 11(42)، 163- 180.
صفدری، سلمان (1374). رضایت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشته پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه شهید بهشتی)
صفری شالی، رضا (1398). بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در بین مردم ایران. طرح پژوهشی. سازمان امور اجتماعی کشور (شورای اجتماعی وزارت کشور).
صفری شالی، رضا (1396). بررسی میزان نشاط (شادکامی) اجتماعی در بین مردم شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن، طرح پژوهشی. مجری: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
صفری شالی، رضا (1397). بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در بین مردم ایران. طرح پژوهشی. مجری: سازمان امور اجتماعی کشور (شورای اجتماعی وزارت کشور).
صفری شالی، رضا (1398). بررسی وضعیت رضایت اجتماعی مردم ایران. طرح پژوهشی. مجری: وزارت کشور، با همکاری دانشگاه خوارزمی.
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه فاطمه شایسته پیران. تهران: انتشارات طبع و نشر.
فیلیپس، لوئیز؛ یورگنس، ماریان (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان،. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
قربانی، سید ایمان؛ شیری، طهمورث (1400). محرومیت نسبی و ظرفیت سازی برای بحران اجتماعی: مطالعه موردی حوادث 1396. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های اجتماعی، 13(51)، 40- 63.
کرایب، یان (1387). نظریه اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس. ترجمه عباس مخبر. تهران: نشر آگه.
گار، تدرابرت (1399). چرا انسانها شورش می‌کنند. ترجمه علی مرشدی‌زاده. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گمشاد، مریم (1394). شکل گیری گفتمان اعتدال، اصلاحات، عقلانیت در عرصه سیاسی ایران. کنفرانس بین المللی علوم انسانی و روانشناسی و علم اجتماعی. 27 آبان. مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما.
لطفی، صدیقه؛ شعبانی، مرتضی، (1392). ارائه مدلی تلفیقی جهت رتبه‌بندی توسعه منطقه‌ای مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان استان مازندران. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،13(28)، 7-30.
محمد زاده، محمد علی؛ اسماعیل زاده، علیرضا؛ احد، پرویز (1399). پیامدهای سیاسی شکاف‌های اجتماعی و مسأله حکمرانی خوب در ایران پس از دهه 1340. پژوهش‌های روابط بین الملل، 10(1)، 167- 200.
ملکی، سعید؛ احمدی، رضا و ترابی ذبیح الله (1393). سطح بندی توسعه آموزشی در شهرستانهای استان خوزستان. مجله مطالعات برنامه ریزی آموزشی، 2(4)، 167- 197.
موحدیان، علی؛ اصغری پور دشت بزرگ، نظام؛ چیت سازان، منوچهر و نوذر پور، لاله (1393). نگاهی به استحصال آب در استان خوزستان. دومین همایش ملی بحران آب (تغییر اقلیم، آب و محیط زیست). 18 شهریور. دانشگاه شهید چمران اهواز.
نظم فر، حسین و علی بخشی، آمنه (1393). سنجش نابرابری فضایی توسعه یافتگی ناحیه‌ای (مطالعه موردی: استان خوزستان)، فصلنامه برنامه ریزی فضایی، 4(3)، 99- 114.
نوروز پرور، مرتضی (1399). تحلیل اعتراضات سیاسی دی ماه 1396. نشریه علمی پژوهشنامه علوم سیاسی، 14(4)، 185- 220.
نوری، مختار؛ قلی پور، مجتبی (1397). رسانه‌های جدید و کنش جمعی در جامعه سیاسی ایران. فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، 9(2)، 33- 53.
Chenoweth, E., & Cunningham, K. (2012). Understanding nonviolent resistance: an introduction. Juornal of Peace Research, 50(3), 271- 276.
Cherniykh, S. (2014). When do political parties protest election results?, Comparative political studies, 47(10), 1359- 1383.
Delton, R., Sickle, A. v., & Weldon, S. (2010). The individual–institutional nexus of protest behavior. British journal of political science, 40(1), 51- 73.
Fisher, D. R., & Leung, T. (2019). The science of contemporary street protest: new efforts in the United States. Science advances review, 5(10), 1-15.
Harris, Z. S. (1952). Methods in structural linguistics. University of Chicago Press, (28), 1-30.
Helm. S. D., & Farmanesh. A. (2021). Disappointed in rouhani, Iranians seek a different sort of leader in june elections. Iran poll unveiling Iran. The Chicago council on global affairs, 1-8.
Laclau, E., & Mouffe, C. (1985). Hegemony and socialist strategy: towards a radical democratic politics. London: Verso Books. Macmillan, K. (2006). Discourse analysis- a primer: (Online:http://www.ischool.utexas.edu/~palmquis/courses/discourse.htm)
Moghanizadeh, S. (2013). The role of social media in Iran’s green movement, go the gothenburg university library. Department of applied information technology, 093(1651-4769), 1- 32.
Nikitina, A.S., Vasileva, E. L., Zerchaninova, T. E., Alatorceva, I.S., & Ruchkin, A. V. (2022). Protest activity of Russian youth: motives & factors and value dominants. International transaction journal of engineering, management, & applied sciences & technologies, 13(3), 1-9.
Saidi, M. (2018). More protests, no progress: the 2018 Iran protests. American enterprise institute, December, (19), 1-15.
Shaw, M., & Costanzo, P.R. (1985). Theories of socialpsychology USA, Mc Grave. Second edition.
Shahi, A., & Abdoh Tabrizi, E. (2020). IRAN’S 2019–2020 demonstrations: the changing dynamics of political protests in Iran. Journal Asian affairs, 51(1), 1- 41.
Snyder, C. R. (1994). The psychology of hope: you can get there from here. Free Press.
Tusa, F. (2013). How social media can shape a protest movement: the cases of Egypt in 2011 and Iran in 2009, Arab media and society (17), 1- 19.
Van Dijk, T. (2003) Critical discourse analysis.The handbook of discourse analysis. London: Blackwell
Zhi, K., Tan, Q., Chen, S.i., Chen, Y., Wu, X., Xue, C., & Song, A. (2022). How does social security fairness predict trust in government? The serial mediation effects of social security satisfaction and life satisfaction, internasional journal of environmental research and public health, 19(6867), 1-14.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 341 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 378 |
||