آمار
| تعداد نشریات | 28 |
| تعداد شماره‌ها | 426 |
| تعداد مقالات | 4,162 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,738,787 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,988,346 |
شبکه راه‌های ارتباطی و منازل میان‌راهی شمال اصفهان در دوره سلجوقیان | ||
| تاریخ هنر ایران دوره اسلامی | ||
| دوره 1، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 165-188 اصل مقاله (1.49 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22080/hpai.2024.4625 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید امیرحاجلو* 1؛ سارا سقایی* 2 | ||
| 1استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه جیرفت، کرمان، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 05 بهمن 1402، تاریخ پذیرش: 05 بهمن 1402 | ||
| چکیده | ||
| چکیده اصفهان و نواحی اطراف آن از سده‌های نخست اسلامی نقش مهمی در تحوّلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور داشت و در چند دوره از جمله عصر سلجوقیان به عنوان مرکز حکومت برگزیده شد. در عصر سلجوقیان، نیاز به گسترش راه‌های ارتباطی اصفهان و نواحی دیگر به منظور سهولت مبادلات و دسترسی به تمام قلمرو حکومت بیشتر شد و راه‌های شمال دشت اصفهان توسعه یافتند. پرسش این است که موقعیت مکانی و تحولات راه‌های ارتباطی شمال اصفهان در دوره سلجوقی چگونه بود و ویژگی‌های بناهای میان‌راهیِ شمال اصفهان در این عصر چیست؟ بنابراین، در این مقاله، شبکه راه‌های ارتباطی شمال دشت اصفهان و بناهای میان‌راهی سلجوقیان مطالعه شدهاست. این محدوده در متون تاریخی با نام ناحیه «بُرخوار» معرفی شده و از حاشیه شمالی شهر اصفهان تا دامنه رشته‌کوه‌های کرکس در شمال اصفهان ادامه دارد. داده‌ها بر پایه بررسی‌های میدانی در ناحیه برخوار و مطالعه منابع تاریخی گردآوری شده و سپس ارتباط فضایی میان این راه‌ها و بناهای میان‌راهی تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در پی تحولات و توسعه شهرها و روستاها در دوره سلجوقیان، برخی راه‌های قبل از سلجوقیان بهسازی و بناهای میان‌راهی در آنها بازسازی یا نوسازی شد. راه‌های ارتباطی جدیدی نیز به شبکه راه‌های اطراف اصفهان افزوده شد. در این دوره، سه راه اصلی از دشت برخوار می‌گذشت که ارتباط اصفهان را با مناطق شمال شرقی، شمالی، شمال غربی و غرب کشور فراهم میکرد. مسیر شمال شرقی از اصفهان به رباط‌سلطان و سپس نطنز و کاشان و ری می‌رسید. مسیر شمالی از اصفهان به مورچه‌خورت، میمه، دلیجان، کاشان، قم، ری منتهی می‌شد. مسیر شمال غربی از اصفهان به چاه‌سیاه کهنه، علویجه، گلپایگان، بروجرد و غرب کشور می‌رسید. با توجه به ویژگی‌های بناهای میان‌راهی در این سه مسیر، موانع طبیعی و ویژگی‌های جغرافیایی و دسترسی به مراکز مهم شهری همچون اردستان، نایین، خراسان، کاشان و ری به نظر میرسد. اصلیترین مسیر ارتباطی دوران سلجوقی در شمال اصفهان مسیر نخست و مسیر اصلی بعدی مسیر دوم بود و مسیر سوم، به عنوان راه درجه دو در عصر سلجوقی کارکرد داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| راه‌های ارتباطی؛ کاروان‌سرا؛ منازل میان‌راهی؛ سلجوقی؛ اصفهان؛ برخوار | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Road Network and Mid-way Buildings in the Northern Region of Isfahan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Saeed Amir Hajloo1؛ Sara Saghaee2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Archaeology, Tarbiat Modares University | ||
| 2Ph.D. in Archaeology, Independent Researcher | ||
| چکیده [English] | ||
| Isfahan were playing an important role in the political, economic, and social developments during the Islamic centuries. Isfahan was chosen as one of the capitals during the Seljuq period and the development of roads between Isfahan and other areas became more necessary in order to facilitate exchanges and access to the entire territory of the government. Therefore, the north-ern roads of Isfahan were developed during this period. The questions are, what was the loca-tion and development of the northern roads of Isfahan during the Seljuq period? What are the characteristics of the mid-way buildings in the northern regions of Isfahan during this era? Therefore, the road network of the northern plain of Isfahan and the Seljuq mid-way buildings were studied in this article. The data were collected based on an archaeological field survey and the study of historical sources. Then, the spatial relationships between these roads and mid-way buildings were analyzed. The results show that some pre-Seljuq roads were improved and the mid-way buildings were reconstructed due to the developments of cities and villages during the Seljuq era. Three main roads passed through the Barkhor plain in the northern regions of Isfahan during the Seljuq period. The northeast road from Isfahan reached Robat Sultan, Na-tanz, Kashan, and Rayy. The northern road led to Morcheh Khort, Meymeh, Delijan, Qom, and Rayy. The northwest road reached the old Chaleh Siyah, Alavijeh, Golpayegan, Borujerd, and the west of the country. According to the following reasons; “The characteristics of mid-way buildings in these roads”, “natural and geographical features”, and “access to important cities” such as Ardestan, Naeen, Khorasan, Kashan, and Rayy, it seems that the main Seljuq Road of Isfahan was the northeastern road and the next main road was the northern road. While the northwestern road functioned as a secondary road.Keywords: Roads, caravanserais, mid-way buildings, Seljuq, Isfahan, Borkhar. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Communication routes, caravanserais, mid-way houses, Seljuqi, Isfahan, Barkhar | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 67 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 71 |
||